Πολύ συχνά ακούμε ότι όλες οι ασθένειες προκαλούνται από το άγχος. Δεν είναι τυχαίο, η επίδραση του στρες στον οργανισμό είναι τεράστια. Αν θέλετε να έχετε καλή ανοσία, χρειάζεται να αποκτήσετε ψυχική και σωματική ανθεκτικότητα.
Το πρώτο και το βασικό που χρειάζεται να γίνει, είναι να μειωθεί η κορτιζόλη, γνωστή και ως «ορμόνη του στρες», τα αυξημένα επίπεδα της οποίας για ένα παρατεταμένο χρονικό διάστημα, μπορούν να οδηγήσουν σε μια σειρά παθολογιών.
Η κορτιζόλη μαζί με την αδρεναλίνη είναι οι κύριες ορμόνες του στρες. Παράγονται από τα επινεφρίδια που έχουν ένα εξωτερικό και ένα εσωτερικό στρώμα. Το εσωτερικό στρώμα αποτελείται από νευρικό ιστό και παράγει αδρεναλίνη. Το εξωτερικό στρώμα αποτελείται από αδενικό ιστό και εκκρίνει κορτιζόλη. Αυτές ορμόνες βοηθούν το σώμα να προσαρμοστεί στο στρες. Όσο αυξάνεται το στρες, τόσο περισσότερο ενεργοποιούνται τα επινεφρίδια για να παράγουν τις ορμόνες.
Το στρες όμως, δεν είναι πάντα κακό. Οι σύντομες εκρήξεις κορτιζόλης βελτιώνουν τη λειτουργία εγκεφάλου, τονώνουν την καρδιά και το αναπνευστικό σύστημα, ρυθμίζουν μεταβολικές διεργασίες, μειώνουν τη σύνθεση φλεγμονωδών μεσολαβητών, επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα, έχοντας ανοσοκατασταλτική δράση.
Αν τα επίπεδα της κορτιζόλης παραμένουν υψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, οδηγούν σε αντίσταση των κυττάρων στην κορτιζόλη. Εξαιτίας αυτού, όλο και περισσότερη ελεύθερη κορτιζόλη κυκλοφορεί στο αίμα προκαλώντας κάθε είδους προβλήματα: φλεγμονή, πονοκέφαλους, ταχυκαρδία, υπέρταση, εμβοές, αυπνία, τριχόπτωση, επιβράδυνση πληγών, εύκολο μελάνιασμα, μωβ ραβδώσεις στο δέρμα, αύξηση βάρους (ειδικά στο πρόσωπο ή στην κοιλιά), ατονία του Πνευμονογαστρικού νεύρου, ακανόνιστες και οδυνηρές περιόδους, στυτική δυσλειτουργία, διαβήτη, απώλεια οστικής και μυϊκής μάζας, ορμονοεξαρτώμενους όγκους, γνωστικά προβλήματα, κατάθλιψη.
Σχεδόν το 50% των ανθρώπων που έχουν πρόσφατα διαγνωστεί με κατάθλιψη είχαν υπερβολική κορτιζόλη. Το ίδιο αφορά τα άτομα με διπολική διαταραχή και σχιζοφρένεια. Είναι επίσης γνωστό ότι η μείωση των επιπέδων κορτιζόλης συνήθως οδηγεί σε βελτίωση των συμπτωμάτων.
Αυξημένα επίπεδα των ορμονών του στρες, επηρεάζουν επίσης τη φυσιολογική δραστηριότητα του γαστρεντερικού σωλήνα: μειώνουν την κινητικότητα του στομάχου και του λεπτού εντέρου, καθώς και τη σύνθεση υδροχλωρικού οξέος στο στομάχι, ταυτόχρονα αυξάνουν την κινητικότητα του παχέος εντέρου. Γαστρίτιδα, γαστρικό ή δωδεκαδακτυλικό έλκος, δυσκινησία των χοληφόρων και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, εμφανίζονται πολλές φορές ως επίπτωση του συνεχόμενου άγχους.
Τελευταία, οι επιστήμονες στο χώρο υγείας και ψυχολογίας έχουν καταλήξει σε ένα παράδοξο συμπέρασμα.. Η επιθυμία μας για μια ζωή χωρίς άγχος προκαλεί ακόμη περισσότερο άγχος. Τα προβλήματα συσσωρεύονται. Μη τολμώντας να τα δούμε, να τα παραδεχτούμε και να τα λύσουμε, δεν μπορούμε να τα ξεπεράσουμε.
Έρευνες διαπιστώνουν ότι σε σχέση με τα άτομα που αντιλαμβάνονται το άγχος ως ένα καταστροφικό γεγονός, αυτοί που πιστεύουν ότι το στρες προάγει πρόοδο και αυτοβελτίωση, έχουν λιγότερο έντονη απόκριση της κορτιζόλης. Αποδεικνύεται ότι οι άνθρωποι που γνωρίζουν τη θετική επίδραση του στρες στον εαυτό τους – έχουν καλύτερη υγεία σε σχέση με εκείνους που πιστεύουν ότι το άγχος προκαλεί μόνο ζημιά.
Επομένως, δεν χρειάζεται να αποφεύγουμε το στρες με κάθε κόστος, αλλά πρέπει να μάθουμε να το διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά.
Εδώ είναι μερικά πράματα που μπορούμε να κάνουμε.
Θα αυξήσουμε τη σεροτονίνη που είναι ο ανταγωνιστής της κορτιζόλης: περνώντας περισσότερο χρόνο στον ήλιο καθώς το ηλιακό φως συμβάλλει στην παραγωγή της “ορμόνης χαράς και ευεξίας”, βελτιώνοντας τη λειτουργία του εντέρου όπου παράγεται 95 % σεροτονίνης, προσθέτοντας στη διατροφή τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε τρυπτοφάνη – ένα αμινοξύ από την οποία δημιουργείται η σεροτονίνη, κάνοντας τακτικά την αερόβια άσκηση που αυξάνει την απελευθέρωση της τρυπτοφάνης στην κυκλοφορία του αίματος, βρίσκοντας τρόπους να περνάμε ευχάριστα το χρόνο μας.
Η μελατονίνη ή “ορμόνη του ύπνου”, είναι άλλος ένας ανταγωνιστής της κορτιζόλης. Δομικά έχει σχέση με τη σεροτονίνη. Τροφές πλούσιες σε σίδηρο, ασβέστιο, ψευδάργυρο και μαγνήσιο, και βιταμίνη Β6 συμβάλλουν στην παραγωγή της, όπως και ο καλός ύπνος σε νυχτερινές ώρες στο σκοτεινό δωμάτιο. Αν δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε μπορείτε να πάρετε συμπλήρωμα Μελατονίνης που έχει και ηρεμιστική δράση.
Η Θεανίνη (L-Theanine), ένα αμινοξύ που βρίσκεται στα φύλλα του τσαγιού. Αρκετές έρευνες έδειξαν πως προάγει τη χαλάρωση, μειώνει το άγχος, δημιουργεί μια κατάσταση της ήρεμης συγκέντρωσης ενισχύοντας τα κύματα άλφα και επιδρά θετικά στον ύπνο. Διατίθενται και σε μορφή συμπληρώματος.
Η GABA , το γάμμα αμινο βουτυρικό οξύ, είναι ένας νευροδιαβιβαστής που διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στη ρύθμιση της εγκεφαλικής δραστηριότητας, μείωση του στρες και προώθηση μιας αίσθησης ηρεμίας, βελτίωση της ποιότητας του ύπνου, καλυτεύρευση μνήμης και συγκέντρωσης.
Βεβαιωθείτε ότι πίνετε αρκετό νερό ή άλλα υγρά. Ακόμα και η ήπια αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης.
Τα προσαρμογόνα βότανα, όπως η Ροδιόλα και η Ασβαγκάντα είναι γνωστό ότι μειώνουν το στρες και ως εκ τούτου θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση της κορτιζόλης.
Τονώστε το Πνευμονογαστρικό σας νεύρο με διαφραγματική αναπνοή, έκθεση στο κρύο νερό, ένα ζεστό ρόφημα, τραγούδι ή χορό, άσκηση, μασάζ, διαλογισμό, μια βόλτα στη φύση, συναναστροφή με αγαπημένους ανθρώπους, για να αποκτήσετε την αίσθηση ευεξίας και χαλάρωσης.
Οι ψυχολόγοι συμπεριφοράς Aliya και Thomas Cram έχουν αναπτύξει ένα ειδικό σύστημα των τριών σταδίων που μπορεί να σας βοηθήσει να ανταποκρίνεστε στο στρες διαφορετικά, αντί να αποφεύγετε την πίεση, να την χρησιμοποιείτε για να απελευθερώνετε τη δημιουργικότητά σας και να ελαχιστοποιείτε τις επιπτώσεις του στρες στην υγεία.
Το πρώτο βήμα για να αλλάξετε την αντίδρασή σας στο στρες είναι να το αναγνωρίσετε. Αντί να αρνηθείτε το πρόβλημα, να το ονομάσετε και να το καθορίσετε. Από ποιες πηγές προέρχεται; Mε τι και με ποιον σχετίζεται; Η αναγνώριση θα σταματήσει την υποσυνείδητη απόκριση, επιτρέποντας να βρείτε μια καλύτερη λύση στο πρόβλημα, καθώς η νευρική δραστηριότητα θα μετατοπιστεί από την αμυγδαλή, η οποία ελέγχει τα ασυνείδητα συναισθήματα, στον προμετωπιαίο φλοιό, την περιοχή του εγκεφάλου υπεύθυνη για τη συνειδητή και στοχευμένη σκέψη.
Η μη επικριτική επίγνωση και άλλες πρακτικές εστίασης προσοχής και ενσυνειδητότητας θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τον δικό σας τρόπο αντίδρασης στην πίεση. Κάθε άτομο αντιδρά στο στρες διαφορετικά. Ποιες είναι οι συνηθισμένες συμπεριφορές σας: ίσως νυστάζετε, η καρδιά σας αρχίζει να χτυπά δυνατά, θέλετε να φάτε, να καπνίσετε; Eπαναλαμβάνετε συνεχώς τη σύγκρουση στο κεφάλι σας; Ποια είναι η ψυχολογική σας αντίδραση; Κατηγορείτε τους άλλους ή τον εαυτό σας; Με την παρατήρηση, η προσοχή σας στρέφεται στην εύρεση μιας λύσης και ενός καλύτερου, πιο ευνοϊκού τρόπου συμπεριφοράς.
Το δεύτερο βήμα, είναι να οικειοποιήσετε το άγχος που αισθάνεστε. Να δείτε ποια πράγματα σας βαραίνουν περισσότερο. Συνήθως το άγχος, μας δείχνει ότι αυτή τη στιγμή στη ζωή μας συμβαίνει κάτι σημαντικό. Η επίγνωση γεννά θετικά κίνητρα, γιατί βαθιά μέσα μας γνωρίζουμε ότι τα σημαντικά πράγματα δεν είναι πάντα εύκολα. Για να περιγράψουμε αυτή την κατάσταση, χρησιμοποιούμε την ακόλουθη μεταφορά: «Είναι απλώς μια κρύα, σκοτεινή νύχτα στην πλευρά του Έβερεστ». Ακόμα κι αν δεν έχετε ανέβει ποτέ στο Έβερεστ, μπορείτε να φανταστείτε ότι οι νύχτες μπορεί να είναι κρύες και σκοτεινές στο δρόμο προς την κορυφή. Η πεζοπορία στο Έβερεστ δεν είναι μια βόλτα στο πάρκο. Η οικειοποίηση δεν σημαίνει ότι οι κρύες νύχτες θα εξαφανιστούν, αλλά θα είναι πιο εύκολο να τις αντέξετε μόλις αποκτήσετε διορατικότητα και κίνητρο.
Το τρίτο βήμα, είναι να χρησιμοποιήσετε το στρες. Οι ορισμένοι μελετητές έχουν στραφεί στην ιδέα της «δεύτερης γέννησης» που συμβαίνει μετά από τα τραυματικά γεγονότα στη ζωή. Στην πραγματικότητα, ο εξελικτικός σκοπός της απόκρισης του σώματος στο στρες είναι να προκαλέσει αυξημένη δραστηριότητα στον οργανισμό, να μας βοηθήσει να κινητοποιηθούμε και να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα. Η προσοχή μας οξύνεται, δημιουργείται ένα κύμα ενέργειας. Οι ορμόνες που παράγονται κατά τη διάρκεια του στρες διεγείρουν την ανάπτυξη και απελευθερώνουν χημικές ουσίες στο σώμα που ανανεώνουν τα κύτταρα, συνθέτουν πρωτεΐνες, ενισχύουν το ανοσοποιητικό, κάνοντάς σας πιο δυνατούς και υγιές. Οι ερευνητές αποκαλούν αυτό το φαινόμενο ‘φυσιολογική άνθηση” και ο κάθε αθλητής γνωρίζει πολύ καλά τη σημασία της.
Το πρόβλημα δεν είναι η ίδια αντίδρασή μας στο στρες, αλλά το πώς το αποδεχόμαστε, πως το ερμηνεύουμε και χειριζόμαστε. Τις περισσότερες φορές, αποτυγχάνουμε να το επαναπροσδιορίσουμε ως ερέθισμα για ανάπτυξη και χάνουμε τις ευκαιρίες να αξιοποιήσουμε την εμπειρία. Φυσικά, δεν πρέπει να αντιλαμβανόμαστε το κάθε ερεθιστικό γεγονός ως θετικό παράγοντα. Μπορούμε όμως να το διαχειριστούμε σωστά και να χρησιμοποιήσουμε το δυναμικό του ως ένα ισχυρό εργαλείο για πρόοδο και εξέλιξη.
Πηγή: “Ψυχολογία της ηγεσίας. Harvard Business Review.”
