Αν και σε όλο τον κόσμο το Χειμερινό Ηλιοστάσιο γιορτάζουν με διαφορετικούς τρόπους, η πνευματική σημασία των εορτασμών παραμείνει η ίδια σε όλους πολιτισμούς, είναι ο θρίαμβος του φωτός πάνω στο σκοτάδι. Με τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου και τη σταδιακή αύξηση της ηλιοφάνειας συνδέθηκε η έννοια της επιστροφής του Ήλιου, της γέννησης των Θεών και της ανανέωσης της ζωής.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι στις 25 Δεκεμβρίου γιόρταζαν τη γέννηση του Θεού Ήλιου Ρα. Στην αρχαία Ελλάδα λίγο μετά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο γιόρταζαν την αναγέννηση του Διονύσου, του θεού της γονιμότητας, του τρύγου και του οίνου. Τον Διόνυσο ως θεϊκή υπόσταση της αιώνιας ζωής, οι αρχαίοι Έλληνες τιμούσαν με το φεστιβάλ της Αττικής, γνωστό ως «Αγροτικά Διονύσια». Αργότερα τα μυστήρια ζωής και θανάτου βρήκαν τη συνέχειά τους στα ρωμαϊκά Σατουρνάλια.
Τα Διονύσια, όπως και τα Σατουρνάλια – γίνονταν σε μια εποχή που οι διάφορες τάξεις των ανθρώπων συγκεντρώνονταν μαζί για να γιορτάσουν την κοινή καταγωγή τους στον φυσικό κόσμο. Οι ταξικές διακρίσεις προσωρινά διαγράφονταν και οι ευκαιρίες για δημόσια σάτιρα ευνοούνταν με τη χρήση των κοστουμιών και της μάσκας από τους συμμετέχοντες. Πιστεύεται ότι από τα Διονύσια ξεκίνησε να αναπτύσσεται και να διαδίδεται στους άλλους πολιτισμούς η τέχνη της θεατρικής παράστασης.
Στην αρχαία Ρωσία συνέβαινε μια μεγάλη γιορτή – την Κολυαδά, η οποία σηματοδοτούσε το Χειμερινό Ηλιοστάσιο. Η λέξη «koliada», είναι και το όνομα του Ηλιακού Θεού που γεννιέται αυτή την ημέρα. Η σημασία της λέξης είναι το «έτος, κύκλος, τροχός». Ένας νέος έτος γεννιέται, ο τροχός της ζωής γυρίζει.
Ο φωτεινός Ηλιακός Θεός έρχεται να νικήσει τον Καρατσούν – την σκοτεινή δύναμη που κάνει τις ημέρες να κονταίνουν. Η λέξη «karachun» προέρχεται από την ρίζα «κοντύνω ». Ο σκοτεινός Θεός αντιτίθεται στον αναδυόμενο Κολυαδά, τον νεαρό Ηλιακό Θεό. Ο μύθος της αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο δυνάμεων – υπόγειας και ουράνιας, επαναλαμβάνεται σε πολλά μέρη του κόσμου.
Η Κολυαδά γιορταζόταν με άφθονα γλέντια. Οι εορτάζοντες πήγαιναν από το σπίτι σε σπίτι, τραγουδώντας κάλαντα, λαμβάνοντας πλούσια δώρα. Ανάβανε μεγάλες φωτιές για να ενθαρρύνουν τον ερχόμενο Αστέρα, μοιραζόντουσαν ελπίδες και όνειρα, κάνανε ευχές.
Παντού, από ακραίο το Βορρά ως το Νότο, οι άνθρωποι τιμούσαν τον Ήλιο ως δημιουργό της ζωής. Σήμερα όλος ο Χριστιανικός κόσμος τις μέρες αυτές γιορτάζει τα Χριστούγεννα που συμβολίζουν τη νίκη του φωτός στις καρδιές των ανθρώπων.
Στην Νότια Ινδία, καθώς περνά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο και ο Ήλιος ξεκινά το ταξίδι του προς τα Βόρεια, οι κάτοικοι του Ταμίλ Ναντού προετοιμάζονται για το Πονγκάλ – φεστιβάλ συγκομιδής που γιορτάζεται εδώ και αιώνες.
Η προέλευση της εορτής είναι συνυφασμένη με τις αρχαίες παραδόσεις αφιερωμένες στον Ήλιο, τη βροχή και τα ζώα, τα απαραίτητα στοιχεία για μια επιτυχημένη συγκομιδή. Το φεστιβάλ εκφράζει την ευγνωμοσύνη των ανθρώπων προς τα φυσικά στοιχεία που συντηρούν και υποστηρίζουν τη ζωή τους.
Στην Ιαπωνία, το Χειμερινό Ηλιοστάσιο είναι γνωστό ως «Ichiyou Raifuku» που στα Ιαπωνικά σημαίνει – σημείο καμπής από το Γιν στο Γιανγκ, από το αρνητικό στο θετικό. Είναι ημέρα του καλωσορίσματος του ανατέλλοντος Ήλιου, της Άνοιξης, της αρμονίας και της ευημερίας που συνδέεται με φως και ζεστασιά. Στο όρος Φούτζι σε αυτή την ιερή μέρα ανάβουν τεράστιες φωτιές για να δυναμώσουν το ερχόμενο φως, να μετατρέψουν την αρνητική ενέργεια σε θετική.
Σύμφωνα με την παράδοση, αν αυτή την ημέρα κάποιος κάνει ζεστό λουτρό με ένα είδος λεμονιού «γιούζου», θα είναι τυχερός και υγιής σε όλη τη διάρκεια του έτους. Ακόμα και στις δημόσιες ιαματικές πηγές ρίχνουν τα λεμόνια καθώς λέγεται ότι διώχνουν τα κακά πνεύματα και αφαιρούν την κόπωση η οποία συνδέεται με την έλλειψη της ηλιοφάνειας.
Το φεστιβάλ του Χειμερινού Ηλιοστασίου Dōngzhì είναι ένα από τα πιο σημαντικά φεστιβάλ της Κίνας και της Ανατολικής Ασίας που γιορτάζεται εδώ και 2.000 χρόνια και διαρκεί 15 ημέρες. Η προέλευση του μπορεί να σχετιστεί με τις αρχές του Γιν και του Γιανγκ στον Ταοϊσμού και την Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική.
Το Dōngzhì μεταφράζεται ως «ακραίος χειμώνας», που σημαίνει ότι το Γιν φτάνει στο ακραίο του σημείο από τον οποίο ξεκινά η ανάδυση του Γιανγκ. Δεδομένου ότι το Γιν αντιπροσωπεύει το σκοτάδι, το κρύο, την παθητικότητα, την εσωστρέφεια και την ακινησία, στις μέρες του φεστιβάλ γιορτάζεται η επιστροφή της ζεστασιάς, της εξωστρέφειας και της κίνησης, στη ζωή των ανθρώπων.
Κατά τη διάρκεια του Dongzhi, οι οικογένειες συγκεντρώνονται για να φτιάξουν και όλοι μαζί να φάνε τα Τangyuan, η λέξη σημαίνει επανένωση και συμβολίζει την οικογένεια από την οποία προέρχεται η ευημερία του ανθρώπου. Τα Τangyuan – οι μικρές μπαλίτσες από κολλώδες ρυζάλευρο, γεμίζονται είτε με πάστα από κόκκινο φασόλι, είτε με σουσάμι αναμειγμένο με καρύδια, είτε με κρέας, το οποίο περιέχει βότανα της υψηλής περιεκτικότητας σε Γιανγκ ενέργεια.
Πολλές πολύχρωμες μπάλες ρυζιού σερβίρονται μέσα σε ένα μπολ με γλυκιά σούπα και όντως μοιάζουν με μια μεγάλη οικογένεια. Πιστεύεται ότι τα Τangyuan είναι η ιδανική χειμωνιάτικη τροφή που ισορροπεί το Γιν και το Γιανγκ στο σώμα. Παρακάτω θα δούμε περιληπτικά τα μυστικά συστατικά από τα οποία αποτελούνται.
Δεν είναι τυχαίο ότι στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο στη Κίνα φτιάχνουν το φαγητό από το ρύζι. Σύμφωνα με την αρχαία κινεζική θεραπευτική παράδοση, το ρύζι είναι το κύριο δημητριακό του Χειμώνα. Τρέφει τα πέντε στοιχεία του σώματος και ως τροφή συμβάλλει στη διατήρηση της εσωτερικής ισορροπίας του Γιν και του Γιανγκ.
Το καστανό ρύζι συνιστάται να καταναλώνεται συνεχώς (με μέτρο) από τα άτομα που νιώθουν κόπωση και αδράνεια τις χειμωνιάτικες ημέρες. Στις ασιατικές χώρες είναι γνωστό ότι η κατανάλωση του ρυζιού «ενισχύει το σώμα και αναζωογονεί την επιδερμίδα». Τα πιάτα με ρύζι έχουν αντιφλεγμονώδη και ενυδατική δράση, προάγουν τη μεγαλύτερη έκκριση των γαστρικών οξέων και διεγείρουν την πέψη, διευκολύνουν την απορρόφηση του λίπους. Η σούπα ρυζιού τονώνει το σώμα, ενισχύει τη ροή του αίματος, την όραση και την ακοή, εξαλείφει τον πυρετό, τη δίψα και τη διάρροια. Ο χυλός ρυζιού είναι εύπεπτος, θρέφει τα Νεφρά, τα Επινεφρίδια και το Στομάχι, έχει ανοδική ενέργεια και ενυδατώνει τους Πνεύμονες.
Το ενδιαφέρον είναι ότι όσο περισσότερο βράζει το ρύζι τόσο μεγαλύτερη θεραπευτική δύναμη αποκτά. Συνιστάται να βράζουμε το ρύζι σε χαμηλή φωτιά ακόμα και 2 με 3 ώρες. Καλύτερα να μη πετάμε το ρυζόνερο. Το ρυζόνερο είναι πολύ θρεπτικό και χρήσιμο στην αντιμετώπιση των γαστρεντερικών προβλημάτων, η εξωτερική του χρήση ομορφαίνει τα μαλλιά και το δέρμα μειώνοντας τη ξηρότητα και την ακμή.
Τα φασόλια είναι ένα όσπριο που ευεργετεί τα Νεφρά που ευαισθητοποιούνται το Χειμώνα. Οι γεύση τους θεωρείται γλυκιά και ο Χειμώνας είναι η εποχή της γλυκόξινης γεύσης. Τα κόκκινα φασόλια απομακρύνουν την υγρασία από τους ιστούς, εξαλείφουν οίδημα, δυναμώνουν το Σπλήνα και ομαλοποιούν την πέψη. Τα μαύρα φασόλια τρέφουν το Γιν των Νεφρών, μειώνουν την υγρασία, διώχνουν τον άνεμο (νευρικότητα και ανησυχία) και βοηθούν στη σταθεροποίηση της διάθεσης. Τα κοινά λευκά φασόλια αναπληρώνουν επίσης ενέργεια των Νεφρών, βοηθούν στην καθοδική της κίνηση και ενυδατώνουν το Έντερο.
Το άλλο συστατικό των Τangyuan είναι τα καρύδια που στην Κίνα αποκαλούνται ως «καρποί μακροζωίας». Τα καρύδια τρώγονται σχεδόν κάθε μέρα το Χειμώνα καθώς ενισχύουν τη λειτουργία των Νεφρών, θρέφουν την πεμπτουσία Τζινγκ , έχουν την ευεργετική επίδραση στην εγκεφαλική δραστηριότητα και επιβραδύνουν τη διαδικασία γήρανσης.
Το σουσάμι – άλλο συστατικό, μαζί με τα καρύδια, αναπληρώνει το Γιν των Νεφρών, αφαιρεί την ξηρότητα, βελτιώνει την ποιότητα του αίματος και την κατάσταση των οστών. Μπορούμε να προσθέτουμε το μαύρο ή κανονικό σουσάμι σε όλα τα πιάτα μας σε όλη τη διάρκεια του έτους. Είναι πλούσια πηγή σιδήρου, επομένως συνιστάται στην αναιμία και γενική αδυναμία. Οι Κινέζοι πιστεύουν ότι τα θρεπτικά συστατικά του μαύρου (είναι το χρώμα του στοιχείου Νερό) σουσαμιού, μπορούν να μειώνουν συμπτώματα που προκαλούνται από τη γήρανση και το στρες, όπως το γκριζάρισμα των μαλλιών, η θολή όραση και οι εμβοές.
Μαύρο πιπέρι, άσπρο πιπέρι, πιπέρι καγιέν, κανέλα, γαρίφαλο, μοσχοκάρυδο, κύμινο, κάρδαμο, άνηθος, μαραθόσπορος, σκόρδο, τζίντζερ, δυόσμος, μέντα, δεντρολίβανο, φασκόμηλο, βασιλικός, μαύρο τσάι, είναι τα βότανα και μπαχαρικά χρήσιμα για τόνωση του Γιανγκ των Νεφρών και του Σπλήνα.
Τα ζεστά μαγειρεμένα φαγητά και ροφήματα αφαιρούν το κρύο και την υγρασία που συσσωρεύονται στο σώμα το Χειμώνα και εκδηλώνονται με κοινά συμπτώματα, όπως: μυϊκοί πόνοι, πόνος στη μέση, πρησμένες αρθρώσεις, βάρος στα άκρα, πεπτική δυσφορία, φούσκωμα, χαλαρά κόπρανα, λιπαρή επικάλυψη της γλώσσας, έλλειψη δίψας, κόπωση, συναισθήματα θλίψης, ανησυχίας και πανικού.
Κατά την ταοϊστική παράδοση τις ημέρες γύρω από το Χειμερινό Ηλιοστάσιο οι σπόροι του Γιανγκ φυτρώνουν στην ηρεμία του Γιν. Επομένως, μπορούμε να φροντίσουμε τώρα τους σπόρους μας, ακολουθώντας έναν κανόνα που λέει: το Χειμώνα συγκεντρώνουμε το Γιανγκ και διατηρούμε το Γιν. Εκτός τη διατροφή που αλλού μπορούμε να εστιάσουμε προσοχή;
Αν το Θερινό Ηλιοστάσιο αντιστοιχεί στο μεσημέρι, το Χειμερινό Ηλιοστάσιο μπορούμε να παρομοιάζουμε με τα μεσάνυχτα. Όταν κοιμόμαστε ό οργανισμός μας δεν είναι πλήρως απενεργοποιημένος, αυτορυθμίζεται, θεραπεύεται, ανανεώνεται, προετοιμάζεται για μια καινούρια μέρα, μια νέα αρχή.
Στη διάρκεια του ύπνου ο εγκέφαλος αποτοξινώνεται, βάζει τα πράγματα σε τάξη, απορρίπτοντας όλες τις περιττές πληροφορίες και εμπειρίες που δεν συμβαδίζουν με τις προθέσεις μας. Αν ο ύπνος ήταν ποιοτικός, ξυπνάμε με καθαρό μυαλό, αναζωογονημένοι και ξεκούραστοι. Διαισθητικά ξέρουμε τι τι πρέπει να κάνουμε, πως και πότε. Ο καλός και αρκετός ύπνος είναι το πρώτο πράγμα για το οποίο χρειάζεται να φροντίσουμε αυτή την εποχή.
Κάποιο είδος ήπιας άσκησης, όπως το περπάτημα, η γιόγκα, το Ταί Τσι και το Τσι Γκονγκ θα ξεμπλοκάρει την ροή ενέργειας στο σώμα. Η σωστή αντιμετώπιση και η διαχείριση του στρες θα βοηθήσει να χρησιμοποιήσετε το δυναμικό του για εσωτερική αναγέννηση.
Η απόλαυση της κάθε δημιουργικής δραστηριότητας που εμπλουτίζει την φαντασία και προσφέρει έμπνευση στο νου, θα δώσει χώρο για νέες ιδέες και οράματα, θα σας συνδέσει με υγιή ποιότητα του στοιχείου Νερού που κυριαρχεί στη φύση.
Ξεκούραση, χαλάρωση, η αποδοχή και η φροντίδα του εαυτού, η βαθιά διαλογιστική ενδοσκόπηση, η απαλλαγή από παλιές στεναχώριες και φοβίες που βαρύνουν την καρδιά και δεν μας αφήνουν να κινούμαστε μπροστά ανάλαφροι και ελεύθεροι, θα ειρηνεύσουν το πνεύμα.
Διαλογιστείτε, οραματιστείτε, εστιάστε την προσοχή στις προθέσεις και τα σχέδιά σας χωρίς την ιδιαίτερη προσπάθεια ή προσκόλληση στο αποτέλεσμα. Απολαύστε αυτή την ανεπανάληπτη στιγμή που ζείτε. Νιώστε, εκφράστε την ευγνωμοσύνη. Έτσι θα συντονιστείτε με την ενέργεια του Χειμώνα, θα υποστηρίξετε το εσωτερικό σας φως ή την ενέργεια Γιανγκ που τώρα αρχίζει να αναδύεται. Μην ξεχνάτε ότι:
“Το ταξίδι χιλίων μιλίων, ξεκινάει από το πρώτο βήμα.”
– Λάο Τσε
