Αν και σε όλο τον κόσμο το Χειμερινό Ηλιοστάσιο γιορτάζουν με διαφορετικούς τρόπους, η πνευματική σημασία των εορτασμών παραμείνει ίδια σε όλους πολιτισμούς, είναι ο θρίαμβος του φωτός πάνω στο σκοτάδι. Με τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου και τη σταδιακή αύξηση της ηλιοφάνειας συνδέθηκε η έννοια της επιστροφής του Ήλιου, της γέννησης των Θεών και ανανέωσης της ζωής.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι στις 25 Δεκεμβρίου γιόρταζαν τη γέννηση του Θεού Ήλιου Ρα. Στην αρχαία Ελλάδα λίγο μετά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο γιόρταζαν την αναγέννηση του Διονύσου, θεού της γονιμότητας, του τρύγου και του οίνου. Τον Διόνυσο – τη θεϊκή υπόσταση αιώνιας επιστρέφουσας ζωής, οι αρχαίοι Έλληνες τιμούσαν με το φεστιβάλ της Αττικής, γνωστό ως «Αγροτικά Διονύσια». Αργότερα τα μυστήρια της ζωής και του θανάτου βρήκαν τη συνέχεια τους στα ρωμαϊκά Σατουρνάλια.
Τα Διονύσια, όπως και τα Σατουρνάλια – ήταν μια εποχή που οι διάφορες τάξεις των ανθρώπων συγκεντρώνονταν μαζί για να γιορτάσουν την κοινή τους καταγωγή στον φυσικό κόσμο. Οι ταξικές διακρίσεις προσωρινά διαγράφονταν και οι ευκαιρίες για δημόσια σάτιρα ευνοούνταν με τη χρήση κοστουμιών και μάσκας από τους συμμετέχοντες στους εορτασμούς. Πιστεύεται ότι από τα Διονύσια ξεκίνησε να αναπτύσσεται και να διαδίδεται στους άλλους πολιτισμούς η τέχνη της θεατρικής παράστασης.
Στην αρχαία Ρωσία συνέβαινε μια μεγάλη γιορτή – την Κολυαδά, η οποία σηματοδοτούσε το Χειμερινό Ηλιοστάσιο. Η λέξη «koliada», είναι και το όνομα Ηλιακού Θεού που γεννιέται αυτή την ημέρα. Η σημασία της λέξης είναι «έτος, κύκλος, τροχός». Ένας νέος έτος γεννιέται, ο τροχός της ζωής γυρίζει.
Ο φωτεινός Ηλιακός Θεός έρχεται να νικήσει τον Καρατσούν – την σκοτεινή δύναμη που κάνει της ημέρες να κονταίνουν. Η λέξη «karachun» προέρχεται από την ρίζα «κοντύνω ». Ο σκοτεινός Θεός αντιτίθεται στον αναδυόμενο Κολυαδά, τον νεαρό Ηλιακό Θεό. Ο μύθος της αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο δυνάμεων – υπόγειας και ουράνιας, επαναλαμβάνεται σε πολλά μέρη του κόσμου.
Η Κολιάδα γιορταζόταν με άφθονα γλέντια. Οι εορτάζοντες πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι, τραγουδώντας κάλαντα, λαμβάνοντας πλούσια δώρα. Ανάβανε μεγάλες φωτιές για να ενθαρρύνουν τον ερχόμενο Ήλιο, μοιραζόντουσαν ελπίδες και όνειρα, κάνανε ευχές.
Παντού, από ακραίο Βορρά ως το Νότο οι άνθρωποι τιμούσαν την επιστροφή του Ήλιου. Σήμερα όλος ο Χριστιανικός κόσμος τις μέρες αυτές γιορτάζει τα Χριστούγεννα που συμβολίζουν τη νίκη του φωτός στις καρδιές των ανθρώπων.
Στην Νότια Ινδία, καθώς περνά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο και ο Ήλιος ξεκινά το ταξίδι του προς τα Βόρεια, οι κάτοικοι του Ταμίλ Ναντού προετοιμάζονται για το Πονγκάλ – φεστιβάλ συγκομιδής που γιορτάζεται εδώ και αιώνες.
Η προσέλευση της εορτής είναι συνυφασμένη με τις αρχαίες παραδόσεις αφιερωμένες στον Ήλιο, τη βροχή και τα ζώα, τα απαραίτητα στοιχεία για μια επιτυχημένη συγκομιδή. Το φεστιβάλ εκφράζει την ευγνωμοσύνη των ανθρώπων προς τα φυσικά στοιχεία που συντηρούν και υποστηρίζουν τη ζωή τους.
Στην Ιαπωνία, το Χειμερινό Ηλιοστάσιο είναι γνωστό ως «Ichiyou Raifuku» που στα Ιαπωνικά σημαίνει – σημείο καμπής από το Γιν στο Γιανγκ, από το αρνητικό στο θετικό. Είναι ημέρα του καλωσορίσματος του ανατέλλοντος Ήλιου, της Άνοιξης, της αρμονίας και της ευημερίας που συνδέεται με φως και ζεστασιά. Στο όρος Φούτζι σε αυτή την ιερή μέρα ανάβουν τεράστιες φωτιές για να δυναμώσουν το ερχόμενο φως, να μετατρέψουν την αρνητική ενέργεια σε θετική.
Σύμφωνα με την παράδοση, αν αυτή την ημέρα κάποιος κάνει ζεστό λουτρό με ένα είδος λεμονιού «γιούζου», θα είναι τυχερός και υγιής σε όλη τη διάρκεια του έτους. Ακόμα και στις δημόσιες ιαματικές πηγές ρίχνουν τα λεμόνια καθώς λέγεται ότι διώχνουν τα κακά πνεύματα και αφαιρούν την κόπωση η οποία συνδέεται με την έλλειψη του Ήλιου.
Το φεστιβάλ του Χειμερινού Ηλιοστασίου Dōngzhì είναι ένα από τα πιο σημαντικά φεστιβάλ της Κίνας και της Ανατολικής Ασίας που γιορτάζεται για πάνω από 2.000 χρόνια και διαρκεί 15 ημέρες. Η προέλευση του μπορεί να σχετιστεί με τις αρχές του Γιν και του Γιανγκ στον Ταοϊσμού και την Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική.
Το Dōngzhì μεταφράζεται ως «ακραίος χειμώνας», που σημαίνει ότι το Γιν φτάνει στο ακραίο του σημείο από που ξεκινάει η ανάδυση του Γιανγκ. Δεδομένου ότι το Γιν αντιπροσωπεύει το σκοτάδι, το κρύο, την παθητικότητα, την εσωστρέφεια και την ακινησία, στις μέρες του φεστιβάλ γιορτάζεται η επιστροφή του φωτός, της ζεστασιάς, της εξωστρέφειας και της κίνησης στη ζωή των ανθρώπων.
Κατά τη διάρκεια του Dongzhi, οι οικογένειες συγκεντρώνονται για να φτιάξουν και όλοι μαζί να φάνε τα Τangyuan, η λέξη σημαίνει επανένωση και συμβολίζει την οικογένεια από την οποία προέρχεται η ευημερία του ανθρώπου. Τα Τangyuan, είναι οι μικρές μπαλίτσες από κολλώδες ρυζάλευρο, γεμίζονται είτε με πάστα κόκκινο φασόλι, είτε με σουσάμι αναμειγμένο με καρύδια, είτε με κρέας, το οποίο περιέχει βότανα της υψηλής περιεκτικότητας σε Γιανγκ ενέργεια.
Πολλές πολύχρωμες μπάλες ρυζιού σερβίρονται μέσα σε ένα μπολ με γλυκιά σούπα και όντως μοιάζουν με μια μεγάλη οικογένεια. Πιστεύεται ότι τα Τangyuan είναι η ιδανική χειμωνιάτικη τροφή που ισορροπεί το Γιν και το Γιανγκ στο σώμα. Παρακάτω θα δούμε όλα τα μυστήρια συστατικά από τα οποία αποτελούνται αυτές οι μπαλίτσες.
Δεν είναι τυχαίο ότι στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο στη Κίνα φτιάχνουν φαγητό από το ρύζι. Σύμφωνα με την αρχαία κινεζική θεραπευτική παράδοση, το ρύζι είναι το δημητριακό του χειμώνα. Τρέφει τα πέντε βασικά όργανα και τα στοιχεία του σώματος και ως τροφή έχει την εσωτερική ισορροπία του Γιν και του Γιανγκ.
Το καστανό ρύζι συνιστάται να καταναλώνεται συνεχώς ( με μέτρο ) από τα άτομα που νιώθουν κόπωση και αδράνεια τις χειμωνιάτικες ημέρες. Στις ασιατικές χώρες είναι γνωστό ότι η κατανάλωση του ρυζιού «ενισχύει το σώμα και αναζωογονεί την επιδερμίδα». Τα πιάτα με ρύζι έχουν αντιφλεγμονώδη και ενυδατική δράση, προάγουν τη μεγαλύτερη έκκριση των γαστρικών οξέων και διεγείρουν την πέψη, διευκολύνουν την απορρόφηση του λίπους. Η σούπα ρυζιού τονώνει το σώμα, ενισχύει τη ροή του αίματος, την όραση και την ακοή, εξαλείφει τον πυρετό, τη δίψα και τη διάρροια. Ο χυλός ρυζιού είναι εύκολα εύπεπτος, θρέφει τα Νεφρά, τα Επινεφρίδια και το Στομάχι, έχει ανοδική ενέργεια και ενυδατώνει τους Πνεύμονες.
Το ενδιαφέρον είναι ότι όσο περισσότερο βράζει το ρύζι τόσο μεγαλύτερη θεραπευτική δύναμη αποκτά. Συνιστάται να βράζουμε το ρύζι σε χαμηλή φωτιά ακόμα και 2 με 3 ώρες και να μη πετάμε το ρυζόνερο. Το ρυζόνερο είναι πολύ θρεπτικό, βοηθά στην αντιμετώπιση των γαστρεντερικών προβλημάτων, η εξωτερική του χρήση ομορφαίνει τα μαλλιά και το δέρμα μειώνοντας τη ξηρότητα και την ακμή.
Τα φασόλια είναι ένα όσπριο που ευεργετεί τα Νεφρά που ευαισθητοποιούνται το Χειμώνα. Οι γεύση τους θεωρείται γλυκιά και ο Χειμώνας είναι η εποχή της γλυκόξινης γεύσης. Τα κόκκινα φασόλια απομακρύνουν την υγρασία από τους ιστούς, εξαλείφουν οίδημα, δυναμώνουν το Σπλήνα και ομαλοποιούν την πέψη. Τα μαύρα φασόλια τρέφουν το Γιν των Νεφρών, μειώνουν την υγρασία, διώχνουν τον άνεμο (νευρικότητα και ανησυχία) και βοηθούν στη σταθεροποίηση της διάθεσης. Τα κοινά λευκά φασόλια αναπληρώνουν επίσης ενέργεια των Νεφρών, έχουν καθοδική ενέργεια και ενυδατώνουν το Έντερο.
Το άλλο συστατικό των Τangyuan είναι τα καρύδια που στην Κίνα αποκαλούνται οι «καρποί της μακροζωίας», τρώγονται σχεδόν κάθε μέρα το Χειμώνα καθώς ενισχύουν τη λειτουργία των Νεφρών και θρέφουν την πεμπτουσία Τζινγκ , έχουν ευεργετική επίδραση στην εγκεφαλική δραστηριότητα και επιβραδύνουν τη διαδικασία γήρανσης.
Το σουσάμι όπως και τα καρύδια αναπληρώνει το Γιν των Νεφρών, αφαιρεί την ξηρότητα, βελτιώνει την ποιότητα του αίματος και την κατάσταση των οστών. Μπορούμε να προσθέτουμε το μαύρο σουσάμι σε όλα τα πιάτα μας σε όλη τη διάρκεια του έτους. Είναι πλούσια πηγή σιδήρου, επομένως συνιστάται στην αναιμία και γενική αδυναμία. Οι Κινέζοι πιστεύουν ότι τα θρεπτικά συστατικά του μαύρου σουσαμιού μπορούν να βοηθήσουν στη διόρθωση των συμπτωμάτων που προκαλούνται από τη γήρανση και το στρες, όπως το γκριζάρισμα των μαλλιών, η θολή όραση και οι εμβοές.
Μαύρο πιπέρι, άσπρο πιπέρι, πιπέρι καγιέν, κανέλα, γαρίφαλο, μοσχοκάρυδο, κύμινο, κάρδαμο, άνηθος, μαραθόσπορος, σκόρδο, τζίντζερ, δυόσμος, μέντα, δεντρολίβανο, φασκόμηλο, βασιλικός, μαύρο τσάι, είναι τα βότανα και μπαχαρικά χρήσιμα για τόνωση του Γιανγκ των Νεφρών και του Σπλήνα.
Τα ζεστά μαγειρεμένα φαγητά και ροφήματα αφαιρούν το κρύο και την υγρασία που συσσωρεύονται στο σώμα το Χειμώνα και εκδηλώνονται με κοινά συμπτώματα, όπως: μυϊκοί πόνοι, πόνος στη μέση, πρησμένες αρθρώσεις, βάρος στα άκρα, πεπτική δυσφορία, φούσκωμα, χαλαρά κόπρανα, λιπαρή επικάλυψη της γλώσσας, έλλειψη δίψας, κόπωση, συναισθήματα θλίψης, ανησυχίας και πανικού.
Κατά την ταοϊστική παράδοση τις ημέρες γύρω από το Χειμερινό Ηλιοστάσιο οι σπόροι του Γιανγκ φυτρώνουν στην ηρεμία του Γιν. Επομένως, μπορούμε να φροντίσουμε τώρα τους σπόρους που θα καρποφορήσουν αργότερα, ακολουθώντας έναν κανόνα που λέει: το Χειμώνα συγκεντρώνουμε το Γιανγκ και διατηρούμε το Γιν. Εκτός τη διατροφή που αλλού μπορούμε να εστιάσουμε προσοχή;
Αν το Θερινό Ηλιοστάσιο αντιστοιχεί στο μεσημέρι, το Χειμερινό Ηλιοστάσιο μπορούμε να παρομοιάζουμε με τα μεσάνυχτα. Όταν κοιμόμαστε ό οργανισμός μας δεν είναι πλήρως απενεργοποιημένος, αυτορυθμίζεται, θεραπεύεται, ανανεώνεται, προετοιμάζεται για μια καινούρια μέρα, μια νέα αρχή αρχή. Ο εγκέφαλος μας αποτοξινώνεται, βάζει τα πράγματα σε τάξη, απορρίπτοντας όλες τις περιττές πληροφορίες και εμπειρίες που δεν συμβαδίζουν με τις προθέσεις μας. Αν ο ύπνος ήταν ποιοτικός και ήρεμος, ξυπνάμε με καθαρό μυαλό, αναζωογονημένοι και ξεκούραστοι, γνωρίζοντας διαισθητικά τι πρέπει να κάνουμε, πως και πότε. Ο καλός και αρκετός ύπνος είναι το πρώτο πράγμα για το οποίο χρειάζεται να φροντίσουμε τις χειμωνιάτικες μέρες.
Κάποιο είδος ήπιας άσκησης, όπως το περπάτημα, η γιόγκα, το Ταί Τσι και το Τσι Γκονγκ θα ξεμπλοκάρει την ροή ενέργειας στο σώμα. Η σωστή διαχείριση του στρες θα βοηθήσει να χρησιμοποιήσετε το δυναμικό του για εσωτερική αναγέννηση. Η απόλαυση των δημιουργικών δραστηριοτήτων που εμπλουτίζουν την φαντασία, όπως το διάβασμα, το γράψιμο, μια επίσκεψη κινηματογράφου, θεάτρου ή έκθεσης τέχνης, θα προσφέρουν έμπνευση στο νου, θα δημιουργήσουν χώρο για νέες ιδέες και οράματα, θα βοηθήσουν στη σύνδεση με την υγιή ποιότητα του στοιχείου Νερό που κυριαρχεί στη φύση αυτή την εποχή.
Ξεκούραση, χαλάρωση, η αποδοχή και η φροντίδα του εαυτού, βαθιά διαλογιστική ενδοσκόπηση, η απαλλαγή από παλιές στεναχώριες και φοβίες που βαρύνουν την καρδιά και δεν αφήνουν να κινούμαστε μπροστά ανάλαφροι και ελεύθεροι, θα ειρηνεύσουν το ανήσυχο πνεύμα.
Διαλογιστείτε, οραματιστείτε, εστιάστε την προσοχή στις προθέσεις και τα σχέδιά σας χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια ή προσκόλληση στο αποτέλεσμα, απολαύστε αυτή την ανεπανάληπτη στιγμή με ευγνωμοσύνη, έτσι θα συντονιστείτε με την ενέργεια του Χειμώνα, θα υποστηρίξετε το εσωτερικό φως ή το Γιανγκ που τώρα αρχίζει να αναδύεται. Μην ξεχνάτε ότι:
“Το ταξίδι χιλίων μιλίων, ξεκινάει από το πρώτο βήμα.”
– Λάο Τσε
