Πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν πως το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού ακολουθεί διατροφή φτωχή σε Κάλιο και Μαγνήσιο λόγω της µειωµένης διαθεσιμότητας αυτών των ιχνοστοιχείων στις καλλιέργειες και επεξεργασμένες τροφές. H καλοκαιρινή ζέστη αυξάνει τoν κίνδυνο έλλειψης των πολύτιμων μικροθρεπτικών συστατικών καθώς χάνονται μέσω εφίδρωσης και απέκκρισης. Επιπλέον, το ψυχικό στρες, η έντονη σωματική κόπωση, οι πεπτικές διαταραχές, το αλκοόλ, η χρήση διουρητικών, καθαρτικών και αντιβιοτικών φαρμάκων, εγκυμοσύνη, γαλουχία, είναι μερικά από τα αίτια που συμβάλλουν στην ανεπάρκεια των συγκεκριμένων μεταλλικών αλάτων ή ηλεκτρολυτών στον οργανισμό.
Η ηλεκτρολυτική σύνθεση του αίματος ή πλάσματος του ανθρώπου, είναι κοντά στην ηλεκτρολυτική σύνθεση του νερού της θάλασσας. Πριν δισεκατομμύρια χρόνια τα πρώτα κύτταρα ζούσαν στην αρχέγονη παγκόσμια θάλασσά όπου κυριαρχούσαν τα άλατα του Καλίου και του Μαγνησίου. Οι συνεχείς εκρήξεις των ηφαιστείων, άλλαξαν τη σύνθεση της πρωτόγονης θάλασσας με αποτέλεσμα να αυξηθεί βαθμιαία το ποσοστό των αλάτων του Ασβεστίου και του Νατρίου που περιείχε. Για να μπορέσουν να επιβιώσουν, οι πρωτόγονοι οργανισμοί αναγκάστηκαν να μιμηθούν το θαλασσινό νερό όταν δημιουργούσαν το δικό τους ενδοκυτταρικό περιβάλλον. Για να λειτουργούν σωστά, έφτιαξαν αντλίες που έπρεπε να ελέγχουν και να ρυθμίζουν την μετακίνηση του Καλίου και του Μαγνησίου, του Ασβεστίου και του Νατρίου μέσα και έξω από κύτταρο. Σήμερα, αυτά τα ανόργανα χημικά στοιχεία καθορίζουν την ηλεκτρολυτική σύνθεση του ανθρώπινου σώματος.
Ηλεκτρολύτες χρησιμοποιούνται από τα κύτταρα (ειδικά τα νευρικά, καρδιακά και μυϊκά κύτταρα) για να διατηρήσουν την τάση στις κυτταρικές τους μεμβράνες. Οι ηλεκτρολύτες εκτελούν διαφορετικές λειτουργίες και μια από τις πιο σημαντικές είναι η αγωγή των ηλεκτρικών παλμών μεταξύ των κυττάρων. Υπάρχουν στους ιστούς και το αίμα με τη μορφή διαλυμάτων αλατιού και υποστηρίζουν όλες τις διαδικασίες που μας κρατούν ζωντανούς. Βοηθούν στη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών μέσα στα κύτταρα και στην απομάκρυνση των μεταβολικών προϊόντων έξω από τα κύτταρα. Διατηρούν την ομοιόσταση, συμμετέχουν στο μεταβολισμό, παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του οστικού ιστού και είναι απαραίτητοι για τη διασφάλιση της συσταλτικότητας των μυϊκών ινών, καθώς και για τη χαλάρωση τους. Ευθύνονται για την ρύθμιση της καρδιακής και νευρολογικής λειτουργίας, την ισορροπία υγρών και το απαραίτητο επίπεδο οξύτητας. Το Κάλιο και το Μαγνήσιο είναι κύριοι θετικά φορτισμένοι ηλεκτρολύτες που κυριαρχούν μέσα στα κύτταρα και συμμετέχουν στη ρύθμιση όλων σχεδόν των βασικών λειτουργιών τους.
Η πιο γνωστή ιδιότητα του Καλίου είναι ότι ρίχνει την πίεση του αίματος, ενώ το Νάτριο, το οποίο λαμβάνουμε κυρίως από το αλάτι, ανεβάζει την πίεση. Το Κάλιο είναι γνωστό ως “αντίδοτο του Νατρίου”, ωστόσο οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν πολύ Νάτριο σε σχέση με το Κάλιο. Επειδή ρίχνει την πίεση του αίματος, οι μελέτες δείχνουν ότι το Κάλιο μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Μια διατροφή πλούσια σε Κάλιο είναι θεμελιώδους σημασίας για τη μετάδοση των νευρικών ερεθισμάτων, τη διασφάλιση της καλής λειτουργίας των μυών και της καρδιάς. Άλλες σημαντικές ιδιότητες του είναι η λειτουργία του εγκεφάλου, αφού τα κανάλια Καλίου στον εγκέφαλο παίζουν κυρίαρχο ρόλο στη μνήμη και τη μάθηση. Σε άτομα με διαβήτη, μια διατροφή χαμηλή σε Κάλιο μπορεί να ρίξει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, προκαλώντας υπογλυκαιμία. Μια άλλη, εξίσου σημαντική ιδιότητά του είναι, ότι βοηθά στα αντανακλαστικά των νεύρων που είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά μηνυμάτων από το ένα μέρος του σώματος στο άλλο.
Το Κάλιο ευθύνεται επίσης για τη σύσπαση των μυών του σώματος. Κάποιοι θεωρούν ότι είναι αγχολυτικό, αφού τονώνει τον οργανισμό από το άγχος και το στρες. Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει στον μεταβολισμό των λιπών, της πρωτεΐνης και των υδατανθράκων, αφού λαμβάνει μέρος στη διαδικασία διάσπασης αυτών των θρεπτικών συστατικών. Νεότερες έρευνες έχουν δείξει ότι το Κάλιο αποτρέπει την ασβέστωση. Το ασβέστιο μπορεί ορισμένες φορές να συσσωρευτεί σε μέρη όπου κανονικά δεν πρέπει όπως οι στεφανιαίες αρτηρίες, ο εγκέφαλος και οι μαστοί – κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει λόγω τραυματισμού, μόλυνσης ή αυτοάνοσης διαταραχής. Όταν ασβέστωση συμβαίνει στις αρτηρίες προκαλεί δυσκαμψία και αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου. Άλλα ευρήματα για το Κάλιο είναι ότι βοηθά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης και των καταγμάτων των οστών καθώς και στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης πέτρας στους νεφρούς .
Η έλλειψη Καλίου στον οργανισμό, συμβαίνει πολύ συχνά στις μέρες μας και μπορεί να οδηγήσει σε εξασθένιση, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, στις νευρομυϊκές διαταραχές, καθώς και σε μια σειρά αλλαγών στο καρδιαγγειακό, το πεπτικό και το ουρογεννητικό συστήματα. Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται από την έλλειψη Καλίου είναι: ανικανοποίητη δίψα, αϋπνία, ανορεξία, μυϊκή κόπωση, δυσκοιλιότητα, ναυτία και εμετό, ξηροδερμία, πονοκέφαλοι, δυσκοιλιότητα, πολυουρία, πρωτεϊνουρία, νευρικότητα, κατάθλιψη. Τα συμπτώματα υποκαλιαιμίας περιλαμβάνουν επίσης κόπωση, κράμπες, μυαλγίες , εντερική παράλυση και κοιλιακό άλγος , ανωμαλία στον καρδιακό ρυθμό που μπορεί να αποβεί μοιραία. Οι υγιείς νεφροί διατηρούν τα φυσιολογικά επίπεδα Καλίου στο σώμα, αλλά αν δεν δουλεύουν σωστά το Κάλιο μπορεί να αυξηθεί.
Το υπερβολικό Κάλιο στον οργανισμό, είναι σπάνιο φαινόμενο, αλλά καλό να γνωρίζετε ότι μπορεί επίσης να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται υπερκαλιαιμία και παρατηρείται σε ορισμένες παθήσεις όπως είναι η νόσος του Addison, η χρόνια νεφρική νόσος, όταν λαμβάνονται ορισμένα φάρμακα όπως τα οιστρογόνα, φάρμακα για καρδιακή ανεπάρκεια και υπέρταση.
Συνήθως στην υπερκαλιαιμία τα συμπτώματα μπορεί να μην είναι αντιληπτά ή να είναι ήπια όπως: αίσθημα κόπωσης, ζάλη, αδυναμία, αρρυθμίες. Αν όμως τα επίπεδα Καλίου είναι πολύ υψηλά, τότε τα συμπτώματα μπορεί να είναι αρκετά θορυβώδη, όπως: αίσθημα μουδιάσματος ή μυρμηγκιάσματος, δυσκολία στην αναπνοή, ανώμαλος καρδιακός ρυθμός, παράλυση, καρδιακή ανεπάρκεια.
Η υπερκαλιαιμία είναι μία κατάσταση σπάνια και απαιτεί την εμπειρία, την προσοχή και την επιμονή του γιατρού. Ο έμπειρος παθολόγος εκτός από τις εξετάσεις αίματος θα πρέπει να εκτιμήσει ταυτόχρονα την νεφρική λειτουργία, την καρδιακή λειτουργία, το σάκχαρο, κ.α. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα και το υπερηχογράφημα των νεφρών, βοηθούν στην αξιολόγηση του βαθμού της υπερκαλιαιμίας. Ποσότητες Καλιού και Μαγνησίου στον οργανισμό πρέπει να είναι σε ισορροπία.
Το Μαγνήσιο ενεργοποιεί την αντλία Νατρίου-Καλίου και έτσι συμμετέχει στη διατήρηση του επιπέδου του Καλίου στο κύτταρο. Πολλές φορές η ανεπάρκεια Μαγνησίου συνδυάζεται και με έλλειψη Καλίου και Ασβεστίου. Δεν φαίνεται ότι η απορρόφηση του Μαγνησίου εξαρτάται από κάποια ορμόνη παρόλο που η ανεπάρκεια της βιταμίνης D συνδυάζεται, μερικές φορές, με μείωση της απορρόφησης του.
Το Μαγνήσιο ευρίσκεται σε ποσοστό που ξεπερνά το 60% μέσα στα μιτοχόνδρια και σε μεγάλο βαθμό η παραγωγή ενέργειας των κυττάρων και η σύνθεση DNA, RNA , εξαρτάται από αυτό. Το Μαγνήσιο συμμετέχει στη δόμηση περισσοτέρων από 350 βασικών ενζύμων. Οι ευεργετικές ιδιότητες του είναι αμέτρητες και η επαρκής πρόσληψή είναι απαραίτητη για την διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού.
Το Μαγνήσιο συμβάλλει στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, στην φυσιολογική λειτουργία του καρδιακού μυ και στην πρόληψη συγκέντρωσης Ασβεστίου στα αγγεία. Χρειάζεται για την διατήρηση της δραστηριότητας πολλών ενζύμων στα εγκεφαλικά κύτταρα, χρησιμεύει σαν κύριος ρυθμιστής της νευρομεταβίβασης. Μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Προστατεύει από την οστεοπόρωση και ενισχύει την λειτουργία του μυϊκού συστήματος. Ευνοεί την μυϊκή χαλάρωση και βοηθά στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων του ευερέθιστου εντέρου.
Οι μυοχαλαρωτικές του δράσεις βοηθούν και στην χαλάρωση του εγκεφάλου, μειώνοντας την πίεση που προκαλείται από στρες. Το Μαγνήσιο καταπολεμά την κατακράτηση και συμμετέχει στον έλεγχο βάρους. Συμβάλλει στην παραγωγή κολλαγόνου και στην διατήρηση της υγείας της επιδερμίδας. Αποτρέπει το σχηματισμό λιθών στα νεφρά. Βοηθά τον θυρεοειδή αδένα να λειτουργεί σωστά και το σώμα να αντιμετωπίσει τοξικές ουσίες όπως το κάδμιο και ο υδράργυρος. Βελτιώνει την απορρόφηση των βιταμινών Α, Ε, Κ και D. Προάγει την αναγέννηση και επούλωση πληγών και καταγμάτων. Έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στην αντιμετώπιση εμβοών και άσθματος.
Η ανεπάρκεια Μαγνησίου στον οργανισμό είναι αρκετά συχνό φαινόμενο και οφείλεται σε πολλά αίτια. Η έλλειψη μπορεί να δημιουργήσει χρόνια προβλήματα, όπως: αϋπνία, κόπωση, κούραση, μυϊκούς πόνους, γαστρεντερικές διαταραχές, κράμπες, πόνους στις αρθρώσεις, θαμπό δέρμα, ημικρανίες, δυσμηνόρροια, υψηλή αρτηριακή πίεση, ταχυκαρδίες, αρρυθμίες και οστεοπόρωση. Η εξέταση του Μαγνησίου στο αίμα δεν είναι πάντα ο καλύτερος δείκτης της επάρκειας του στον οργανισμό.
Ένα φυσιολογικό επίπεδο Μαγνησίου στον ορό δεν αποκλείει την έλλειψη του, η οποία προδιαθέτει σε οστεοπενία, οστεοπόρωση και κατάγματα. Σε μεγάλη έλλειψη ενεργοποιείται η Παραθορμόνη που εμποδίζει την αποβολή του Μαγνησίου από τα νεφρά, το αποδεσμεύει από τα οστά διατηρώντας έτσι τα επίπεδά του στο αίμα σταθερά.
Οι κορυφαίες τροφές πλούσιες σε Μαγνήσιο είναι οι κολοκυθόσποροι, το σουσάμι, οι ηλιόσποροι, τα δημητριακά, τα όσπρια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε Κάλιο περιλαμβάνουν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το μπρόκολο, τα κολοκυθάκια, το λάχανο, το καρπούζι, οι ντομάτες και τα αγούρια, μανιτάρια, όσπρια και πουλερικά. Μια μπανάνα περιέχει 300 mg. Καλίου και για να καλύψουμε την ανάγκη μας σε Κάλιο πρέπει να φάμε 15 μπανάνες. Η συνιστώμενη ποσότητα Μαγνησίου είναι τα 350 mg την ημέρα και συνιστώμενη ποσότητα Καλίου είναι τα 4.700 mg.
Υπάρχουν τροφές πλούσιες ταυτόχρονα σε δύο ηλεκτρολυτικά στοιχεία:
Σέσκουλο μαγειρεμένο, ένα φλιτζάνι προσφέρει 20% ημερησίας ποσότητας Καλίου και 40% Μαγνησίου.
Σπανάκι μαγειρεμένο, ενα φλιτζάνι: 20% Καλίου και 40% Μαγνησίου.
Μπρόκολο μαγειρεμένομ ένα φλιτζλανι : 20% Καλίου και 30% Μαγνησίου.
Λευκά μαγειρεμένα φασόλιαμ ένα φλιτζάνι: 20% Καλίου και 30% Μαγνησίου.
Ένα φλιτζάνι ψητής κολοκύθας: 20% Καλίου και 20 % Μαγνησίου.
Ένα ολόκληρο αβοκάντο: 20% Καλίου και 15 % Μαγνησίου.
Μια μέτρια πατάτα: 20% Καλίου και 10 % Μαγνησίου.
