Παλαιότερα η δυτική ιατρική αναγνώριζε τη σχέση μεταξύ του νου και του σώματος με μορφή μιας κατερχόμενης πυραμίδας, με το μυαλό στην κορυφή και το σώμα στο κάτω μέρος της πυραμίδας, δηλαδή θεωρούσε ότι τα συναισθηματικά ερεθίσματα προκαλούν αλλαγές στο αυτόνομο νευρικό σύστημα, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει τα εσωτερικά όργανα. Σήμερα οι σημαντικότερες έρευνες, καταδεικνύουν την απόλυτη συσχέτιση της κατάστασης του σώματος με το ψυχισμό.
Πλέον τεκμηριώνεται επιστημονικά ότι ο ακατάλληλος τρόπος ζωής και διατροφής μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία εντέρου που με τη σειρά της σχετίζεται άμεσα με το άγχος και την κατάθλιψη, ότι τα ευεργετικά αποτελέσματα της άσκησης ισοδυναμούν με αυτά της ψυχοθεραπείας, ότι η αλλαγή του ρυθμού αναπνοής επηρεάζει το αυτόνομο νευρικό σύστημα ή ότι ένα τοξινομένο ήπαρ έχει άμεση σχέση με λήθαργο και κακή διάθεση. Είναι μόνο μερικά παραδείγματα συσχέτισης της σωματικής υγείας με την ψυχική.
Υπάρχει ένας νέος επιστημονικός κλάδος, η διασυνδετική ψυχιατρική που μελετά το αντίκτυπο βιολογικών σωματικών φαινομένων στη ψυχική υγεία του ανθρώπου στα πλαίσια μιας βιο-ψυχο-κοινωνικής ή ολιστικής προσέγγισης. Σε αντίθεση με το βιοϊατρικό μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο η υγεία ή η ασθένεια είναι αποτέλεσμα βιολογικών και μόνο παραγόντων, το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο αντιλαμβάνεται τον άνθρωπο ως μια “ολότητα” που αποτελείται από σώμα – ψυχή – περιβάλλον, ενσωματώνοντας με αυτό τον τρόπο όλες τις διαστάσεις ανθρώπινης ύπαρξης στην πρόληψη και αντιμετώπιση της ασθένειας.
Τα αρχαία συστήματα θεραπείας, όπως η Ιπποκράτεια Θεραπευτική, η αγιουρβέδα, η θιβετάνικη και η κινεζική παραδοσιακή ιατρική πάντα ήταν και είναι ολιστικά καθώς παρουσιάζουν την αλληλεπίδραση μεταξύ μυαλού και εσωτερικών οργάνων ως αμφίδρομη.
Εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια στη κινεζική ιατρική δεν αμφισβητείται το γεγονός ότι τα συναισθηματικά ερεθίσματα που επηρεάζουν το μυαλό μπορεί να προκαλέσουν δυσαρμονία στα εσωτερικά όργανα και το αντίστροφο, η κατάσταση των οργάνων αντανακλάται στις ψυχικές, συναισθηματικές και πνευματικές δραστηριότητες.
Τα 5 στοιχεία, το Γιν και το Γιανγκ, από τα οποία αποτελείται ο μακρόκοσμος της ταοϊστικής κοσμογονίας, εκφράζονται επίσης και στο μικρόκοσμο της ανθρώπινης φυσιολογίας και με το ένα ή το άλλο τρόπο προσδιορίζουν σωματική του υγεία, συμπεριφορά και ευζωία.
Στα «Εσωτερικά κλασσικά κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα», λέγεται ότι στη φύση, το Γιν και το Γιανγκ υφίστανται μεταμορφώσεις και αν κάποιος «ακολουθεί την αντίθετη πορεία μόνο προβλήματα δημιουργεί, αν εναρμονίζεται με τις μεταβολές τους αποφεύγει τον κάθε κίνδυνο». Με βάση αυτή την αρχή, προτάθηκε ένας κανόνας για την καλλιέργεια της ζωτικότητας κατά των τεσσάρων εποχών: Άνοιξη – γέννηση, Καλοκαίρι – διαχείριση, Φθινόπωρο – συγκέντρωση, Χειμώνας – διατήρηση.
Κατά την αρχαία κινεζική θεραπευτική προσέγγιση, η καλύτερη περίοδος για την παρατήρηση και φροντίδα των συγκεκριμένων οργάνων και επομένως την εναρμόνιση των συναισθηματικών – ψυχικών – πνευματικών μας εκφράσεων, θεωρείται η εποχή όταν στη φύση ενεργοποιείται η ποιότητα του στοιχείου στο οποίο αυτά τα όργανα αντιστοιχούν.
Το στοιχείο Γη συνδέει εποχές μεταξύ τους, είναι η 18 – ήμερη περίοδος του μεσοδιαστήματος. Αν και το στοιχείο Γη σχετίζεται συχνά με τα “τέλη του καλοκαιριού”, πολλοί παραδοσιακοί θεραπευτές της Κίνας θεωρούν ότι δεν σχετίζεται με καμία εποχή.
Στις “Κλασικές κατηγορίες.” του Zhang Zhi Bing λέγεται:
“Ο Σπλήνας ανήκει στο στοιχείο Γη, στο Κέντρο, του οποίου η επιρροή εκδηλώνεται για 18 ημέρες στο τέλος της κάθε μίας από τις τέσσερις εποχές και δεν ανήκει σε καμία εποχή».
“Στο τέλος της κάθε εποχής, ο Σπλήνας είναι αρκετά δυνατός για να αντισταθεί στους παθογόνους παράγοντες και επομένως, στον κύκλο των εποχών, το στοιχείο Γη αντιστοιχεί στο τελευταίο στάδιο της κάθε σεζόν».
Στην ενίσχυση του στοιχείου Γη και του Σπλήνα / Στομάχου στην κινεζική ιατρική δίνεται μεγάλη σημασία. Αν το Στομάχι συμβάλει στην αναπλήρωση της μεταγεννητικής ενέργειας Τσι, ο Σπλήνας ευθύνεται για την γενική ανοσία (λεμφικό σύστημα).
Ο Σπλήνας στεγάζει τη σκέψη, στέλνοντας το καθαρό Τσι στο κεφάλι. Κυβερνά τη χώνευση, ευθύνεται για την απορρόφηση όσο τροφών τόσο των στοχασμών και των εμπειριών μας.
Τα όργανα που αντιστοιχούν στο στοιχείο Γη ελέγχουν τη δομή του σώματος. Ευθύνονται για τη διατήρηση των εσωτερικών οργάνων στις θέσεις τους, σχετίζονται με όλα τα απαραίτητα για την επιβίωσή μας συστήματα: μύες, νύχια, λίπος, στοματική κοιλότητα, ούλα και δόντια. Το στοιχείο Γη εκφράζεται στα χείλη.
Υπάρχει ανάγκη να διατηρείται ισχυρό και ισορροπημένο το στοιχείο Γη καθώς συντονίζει όλα τα υπόλοιπα στοιχεία, αντιπροσωπεύει ότι σταθερό υπάρχει στη ζωή μας, την ωριμότητα, την ποιότητα επαφής με τον εαυτό και με τους άλλους.
Όπως στη φύση, έτσι και στο σώμα και στη ζωή του ανθρώπου, το στοιχείο Γη παίζει ρόλο του συνδετικού κρίκου. Κυβερνά φιλία και αμοιβαιότητα, την ικανότητα να διατηρούμε τις σχέσεις, να ανταλλάσσουμε γνώσεις και εμπειρίες, να νοιαζόμαστε, να υποστηρίζουμε και να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον και μεγαλώνοντας να ωριμάζουμε μαζί.
Το στοιχείο Γη εκφράζεται στην καθαρή αντίληψη και κατανόηση των συναισθηματικών και σωματικών μας αναγκών. Μέσα στην ημέρα είναι οι στιγμές του διαλείμματος που χρειαζόμαστε για να αναπληρώσουμε τις δυνάμει μας, να κοιτάξουμε προς τα μέσα, να δούμε τι νιώθουμε, τι μπορούμε να προσφέρουμε στον εαυτό μας ώστε να είμαστε πιο υγιές. Είναι η ώρα προστασίας, φροντίδας και θρέψης.
Στην ανθρώπινη ζωή, το στοιχείο της Γης εκφράζει την ενηλικίωση, όταν ένα άτομο μπορεί να σταθεί πλήρως στα πόδια του, να θρέψει τον εαυτό του και επομένως να προσφέρει την αληθινή φροντίδα και τροφή στο περιβάλλον του.
Σε ισορροπία το στοιχείο Γη μας κάνει να νιώθουμε ασφάλεια, ζεστασιά και αυτοπεποίθηση, μας χαρίζει την αρετή Ακεραιότητας. Είμαστε κοινωνικοί, φιλικοί, ανοιχτοί και ειλικρινές με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Δεν κρύβουμε τις αληθινές μας προθέσεις. Λειτουργούμε σύμφωνα με αυτά που λέμε, σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε.
Στο σώμα η Ακεραιότητα εκφράζεται μέσω της ικανότητας του Σπλήνα και του Στομάχου να διατηρούν σε καλή κατάσταση το μυϊκό ιστό που προστατεύει τα άλλα όργανα από την πρόπτωση και από τον οποίο εξαρτάται η λειτουργία όλων των φυσιολογικών διεργασιών.
Το στοιχείο Γη ευθύνεται για την ικανοποίηση των αναγκών μας και τη διατήρηση της σωστής ισορροπίας μεταξύ προσφοράς και λήψης. Εναρμονίζει τις ενεργητικές και τις παθητικές πτυχές του εαυτού, το Γιν και το Γιανγκ. Επιτρέπει να μη χάνουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια, να είμαστε στο κέντρο κατά τη διάρκεια των κρίσιμων καιρών και πιο ήπιων μεταβάσεων, όπως η αλλαγή των εποχών.
Η υγρασία είναι η ποιότητα που καθορίζει την υγεία και την παραγωγικότητα της Γης. Επηρεάζει πολλές διεργασίες στην φύση, όπως η ανάπτυξη των φυτών, μετασχηματισμό των οργανικών υλικών και πολλές άλλες βιολογικές και χημικές αντιδράσεις.
Χωρίς επαρκές νερό το έδαφος θα είναι ξερό, τίποτα δεν θα μπορεί να ριζώσει μέσα του. Αλλά το πολύ νερό θα δημιουργήσει την υπερβολική υγρασία που θα καταστρέψει τη γονιμότητα του εδάφους, θα πνίξει τις ρίζες που αντί να αναπτυχθούν, να σαπίσουν και να μαραθούν.
Παρομοίως και στο ανθρώπινο σώμα, και η έλλειψη και η υπερβολή το νερού ευθύνεται για την ανισορροπία της υγρασίας στους ιστούς, μπορεί να βλάψει το Σπλήνα και το Στομάχι, να επηρεάσει αρνητικά ακόμα και τις ψυχικές εκδηλώσεις του ατόμου.
Το νερό βοηθά τη μετατροπή της τροφής σε ενέργεια, την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος, συμμετέχει στο μεταβολισμό, προστατεύει ζωτικά όργανα, λιπαίνει τις αρθρώσεις και απομακρύνει απόβλητα.
Η έλλειψη της υγρασίας ή της ενέργειας Γιν, μπορεί να κάνει το άτομο ασυμβίβαστο, εχθρικό και ψυχρό, με τάση να εκλογικεύει υπερβολικά τα συναισθήματά του, με την απροθυμία να προσφέρει την φροντίδα στον εαυτό του, να δώσει και να πάρει αγάπη και αποδοχή.
Το Στομάχι είναι η ρίζα των υγρών του σώματος, προτιμά την υγρό στοιχείο και δεν αγαπά την ξηρότητα. Εάν τα στομαχικά υγρά είναι επαρκή, η πεπτική λειτουργία του είναι ομαλή, η όρεξη κανονική και η γεύση φυσιολογική.
Σε περίπτωση ανεπάρκειας γαστρικών υγρών, η γλώσσα γίνεται ξηρή και σκασμένη, η πέψη χειροτερεύει, η όρεξη μειώνεται. Μετά το φαγητό εμφανίζεται αίσθημα πληρότητας, φούσκωμα, παλινδρόμηση, ρέψιμο, λόξιγκας, ναυτία. Η κύρια αιτία του χαμηλού επιπέδου στομαχικού οξέος είναι η λήψη του φαγητού πολύ αργά το βράδυ.
Η κακή πέψη δημιουργεί ελλείψεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων, προκαλεί υπερανάπτυξη βλαβερών βακτηριών, οδηγεί σε ανεπάρκεια ενέργειας Τσι των Νεφρών. Τα αδύναμα Νεφρά επηρεάζουν το Ήπαρ αυξάνοντας το Γιανγκ με χαρακτηριστικά συμπτώματα, όπως ξηρότητα των ματιών και του λαιμού, πονοκέφαλο, ψυχική σύγχυση, έντονη νευρικότητα που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο εγκεφαλικό.
Το παρατεταμένο στρες, η έκθεση σε κρύο περιβάλλον, η υπερβολική κατανάλωση κρύων ποτών και φαγητών, η συνεχόμενη χρήση αντιβιοτικών και άλλων φαρμάκων, η οποιαδήποτε μακροχρόνια ασθένεια, αποδιοργανώνουν ομαλή λειτουργία του Σπλήνα και του Στομάχου, ανεβάζουν εσωτερική υγρασία που ευθύνεται για διαταραχές μεταφορικών λειτουργιών των οργάνων και συμβάλλει στις πολλές παθολογίες.
Από την ψυχολογική άποψη, η περίσσεια υγρασία προκαλεί αδιάκοπες ανήσυχες σκέψεις, άγχος για την υγεία, το μέλλον, την κατάσταση των σχέσεων. Εμφανίζεται μια τάση για συσσώρευση άσχετων πραγμάτων και εμπειριών, υπερκατανάλωση τροφών και πληροφοριών.
Υπάρχει ένα πλήθος αρχικών συμπτωμάτων σχετιζόμενων με την περίσσεια υγρασία που μας δείχνει την ανισορροπία στη λειτουργία του Σπλήνα, χωρίς να είναι απαραίτητο να αντιμετωπίζουν όλοι τα ίδια συμπτώματα ή μέρος αυτών:
– θολότητα και αργή διεργασία της σκέψης
– αδυναμία συγκέντρωσης
– έμμονη ανησυχία
– κόπωση
– φουσκώματα
– λαχτάρα για γλυκά
– δυσκολία στο πρωινό ξύπνημα
– κατακράτηση υγρών
– αδυναμία στα χέρια, τα πόδια ή τους μύες
– κιρσοί
– μώλωπες
– πεπτικά προβλήματα
– αιμορροΐδες
– εύκολη εφίδρωση χωρίς άσκηση
– ναυτία
– φλέματα
– φλεγμονή στις αρθρώσεις
– μυκητίαση
– προβλήματα με τα ούλα και με την όραση
– τάση για παχυσαρκία
– διαβήτης, καρκίνος
– διατροφικές διαταραχές (βουλιμία-ανορεξία)
Αν έχετε κάποια από αυτά συμπτώματα ή αισθάνεστε ότι θέλετε να ενισχύσετε την ανοσία σας γενικότερα, μπορείτε να ακολουθήσετε μερικούς απλούς κανόνες. Οι κανόνες είναι ίδιοι για όλα τα 18-ήμερα που συνδέουν τις εποχές μεταξύ τους.
– Ο πιο σημαντικός κανόνας παραμένει πάντα ο ίδιος, καλύτερα να τρώτε λιγότερα και να μη τρώτε το βράδυ μετά τις 19.00. Πολύ ευνοϊκή περίοδος για διαλείπουσα νηστεία και κάποια άλλης μορφή νηστείας της αρέσκειάς σας.
– Όπως η γλυκιά μυρωδιά της γης σημαίνει ότι είναι πλήρης από τα θρεπτικά συστατικά απαραίτητα για την καλή σοδειά, έτσι και ο Σπλήνας και το Στομάχι αγαπούν τη γλυκιά γεύση. Ευνοούνται οι τροφές με γλυκιά γεύση όπως: δημητριακά, όσπρια, ψητές ή μαγειρεμένες ρίζες γλυκών λαχανικών.
– Άλλη μια σημαντική πτυχή που σχετίζεται με υγιές έκφραση του στοιχείου Γη, είναι το μαγείρεμα. Μαγειρέψτε θρεπτικά και ενυδατικά τρόφιμα, όπως τα δημητριακά, προτιμότερο χωρίς ή με ελάχιστη ποσότητα Γλουτένης, όπως: κινόα, φαγόπυρο, κεχρί και ρύζι. Το μαγείρεμα βελτιώνει τη διαδικασία χώνεψης.
– Ο Σπλήνας και το Στομάχι επιβαρύνονται με ξηρές τροφές.
– Η κατανάλωση τροφών με κίτρινο και πορτοκαλί χρώμα υποστηρίζει την υγεία του Σπλήνα.
– Οι τροφές με ξινή γεύση καλό να αποφεύγονται, στο χρονικό διάστημα όταν το στοιχείο Γη είναι ενεργό. Με εξαίρεση το λεμόνι γιατί ενισχύει τη λειτουργία του Στομάχου. Το χλιαρό νερό με λεμόνι είναι εξαιρετικά ωφέλιμο σε όλες τις εποχές ( αυτοί που έχουν Ελκώδης Γαστρίτιδα καλύτερα να αποφεύγουν να πίνουν νερό με λεμόνι με άδειο Στομάχι).
– Η κατανάλωση δημητριακών σε μικρές ποσότητες έχει θεραπευτική δράση και μπορεί να γίνεται ως και 3 φορές την ημέρα.
– Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αυξάνουν την υγρασία του σώματος. Μόνο τα μαγειρεμένα γαλακτοκομικά ευνοούνται αυτή την εποχή.
– Από τα ζωικά προϊόντα τα πιο κατάλληλα είναι αυγά και το μοσχαρίσιο κρέας.
– Το μέλι σε μικρές ποσότητες είναι ευνοϊκό. Μπορούμε να προσθέτουμε λίγο μέλι στο φαγητό μας για να αποκτήσει πιο γλυκιά γεύση.
– Προτιμότερο να πίνετε λιγότερα υγρά, να μειωθεί ο καφές και το τσάι να είναι μαύρο.
– Το τζίντζερ και τα μπαχαρικά, όπως η μέντα, ο κολίανδρος, το κάρδαμο, η κανέλλα, ο γλυκάνισος, ενισχύουν την πέψη, βοηθούν στην εξουδετέρωση της εσωτερικής υγρασίας.
– Από τα φρούτα, τα γλυκά μήλα είναι τα πιο κατάλληλα. Μη ξεχνάμε ότι τα φρούτα καλό να τρώγονται ξεχωριστά από πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, τουλάχιστον μια ώρα πριν ή μετά το γεύμα.
– Ευνοούνται κομπόστες από αποξηραμένα φρούτα.
– Η έλλειψη του Β-12 βλάπτει τον Σπλήνα που λειτουργεί ως κέντρο ανακύκλωσης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Β-12 συμβάλλει στην παραγωγή ερυθρών. Λόγω ανεπάρκειας της βιταμίνης, ο Σπλήνας πρέπει να εργαστεί σκληρότερα και εξασθενεί.
– Η έλλειψη Σιδήρου οδηγεί σε αναιμία, τα συμπτώματα της οποίας περιλαμβάνουν τη μεγέθυνση του Σπλήνα και συχνές λοιμώξεις. Καλές πηγές Σιδήρου είναι το σουσάμι, οι φακές, τα αυγά, το φαγόπυρο, η βρώμη, το κόκκινο κρέας, τα φασόλια και τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
Για υποστήριξη του Σπλήνα και συνιστάται το περπάτημα ως 7 χιλιόμετρα την ημέρα. Ο Σπλήνας ενισχύεται μέσω της ενδυνάμωσης μυών των ποδιών. Η φυσική διαδικασία αποτοξίνωσης ενεργοποιείται, η σκέψη αποκτά περισσότερη διαύγεια και η θολότητα του νου εξαφανίζεται.
Καλό να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην πρόλιψη της απώλειας μυικής μάζας, καθώς και στην ενίσχυση της μιτοχονδριακής λειτουργίας
Οι ενεργειακές ασκήσεις γιόγκα, τσι γκόνγκ και από τα άλλα συστήματα ευεξίας για την ενίσχυση των ποδιών ευνοούνται.
Ο Σπλήνας “αγαπάει” τη μουσική και το τραγούδι. Η ακρόαση της καλής μουσικής, ιδίως στην ώρα του φαγητού θα καλυτερεύσει την αφομοίωση.
Η δύναμη του Σπλήνα εκφράζεται στην φωνή και το τραγούδι. Τραγουδήστε όποτε θέλετε και μπορείτε, μόνοι σας ή με παρέα φίλων.
Η διατήρηση ενός καθαρού και οργανωμένου χώρου στο σπίτι ή στην εργασία είναι η ένδειξη ότι το στοιχείο Γη είναι σε ισορροπία, ενώ εκείνοι που βρίσκονται εκτός ισορροπίας τείνουν να συσσωρεύουν πολύ ακαταστασία. Προσπαθήστε να διατηρήσετε αίσθηση τάξης με οποιοδήποτε τρόπο ταιριάζει περισσότερο σε εσάς.
Το στοιχείο Γη έχει να κάνει με όλα τα πράγματα που μας τρέφουν και προκαλούν αίσθηση ασφάλειας. Στον υλικό κόσμο, τα χρήματα είναι ένα από αυτά. Μπορείτε να παρακολουθείτε τα έσοδα και τα έξοδα, προκειμένου να αποφύγετε την ανησυχία που αποσυντονίζει το Σπλήνα.
Καλό να έχετε ένα σταθερό καθημερινό πρόγραμμα. Είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε κάποια κανονικότητα στον ύπνο, στο φαγητό και την άσκηση. Το στοιχείο Γη ευδοκιμεί σε προβλέψιμους ρυθμούς.
