Γύρω από την Φθινοπωρινή Ισημερία, πολλά είδη ζώων ξεκινούν τα μακρινά τους ταξίδια σε θερμότερα κλίματα και σε πιο άφθονες πηγές τροφής, καθώς οι μέρες γίνονται μικρότερες και οι θερμοκρασίες πέφτουν.
Τα πουλιά και οι πεταλούδες, οι φάλαινες και ορισμένα θηλαστικά, μεταναστεύουν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ταξιδεύοντας χιλιάδες χιλιόμετρα. Αυτές οι μεταναστεύσεις αποτελούν απόδειξη ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητας της φύσης στους κύκλους των εποχών.
Ανάλογα με την φύση και ο άνθρωπος διαθέτει ένα σύστημα που του επιτρέπει να διατηρεί την αρμονία στο σώμα και νου – το αυτόνομο νευρικό σύστημα, αποτελούμενο από τα δύο υποσυστήματα, το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό, τα οποία έχουν την αντίθετη λειτουργία, αλλά και συμπληρώνουν μια την άλλη.
Καθώς στην κινεζική παραδοσιακή ιατρική το Φθινόπωρο συνδέεται με το στοιχείο Μέταλλο, το οποίο εκδηλώνεται στους Πνεύμονες. Και είναι η καταλληλότερη στιγμ για να ξεκινήσουμε μέσω της αναπνοής το δικό μας εσωτερικό ταξίδι προς τη Σοφία, θεραπεία και μεταμόρφωση.
Μπορούμε να παρομοιάσουμε το συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό νευρικό σύστηματα με τα στοχεία Γίν και Γιάνγκ στην παραδοσιακή κινέζικη ιατρική.
Ακριβώς όπως το Γίν και το Γιάνγκ που υπάρχουν σε κάθε όργανο, ενεργειακή οδό ή μεσημβρινό, τα νεύρα των δύο υποσυστημάτων υπάρχουν σε κάθε μέρος του σώματος και έχοντας ανταγωνιστική δράση, αλληλοεπιδρούν προκειμένου να διατηρούν την αλλόσταση του οργανισμού.
Η αλλόσταση, είναι όρος ο οποίος σημαίνει την ικανότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος να διατηρεί τη σταθερότητα μέσα στην αλλαγή, με τη λειτουργία μιας συνεχούς προσαρμογής του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού μέρος της, στις ανάγκες του ατόμου.
Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με το στοιχείο Γιάνγκ. Η δράση του είναι διεγερτική, φέρνει το σώμα σε εγρήγορση, προσφέρει την δυνατότητα για ανάληψη έντονης δραστηριότητας, ελέγχει την αντίδραση του οργανισμού όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με κινδύνους η βρισκόμαστε κάτω απο την έντονη πίεση. Όταν ενεργοποιείται το συμπαθητικό νευρικό σύστημα ο καρδιακός ρυθμός επιταχύνεται, η αδρεναλίνη, η κορτιζόλη και το σάκχαρο στο αίμα ανεβαίνουν, η πίεση αυξάνεται, οι κόρες των ματιών διαστέλλονται, το αίμα κινείται ταχύτερα προς τους μύες ενώ μειώνεται στην κοιλιακή χώρα και το πεπτικό σύστημα προκειμένου να εξοικονομήσει την ενέργεια.
Όταν ο κίνδυνος έχει περάσει, το παρασυμπαθητικό νευρικό για να επανέλθει η ισορροπία, επιβραδύνει την καρδιακό ρυθμό, συστέλλει τις κόρες των οφθαλµών, αυξάνει τη λειτουργία του γαστρεντερικού σωλήνα (τον περισταλτισµό και την έκκριση των αδένων), προκαλεί σύσπαση της ουροδόχου κύστη, χαλαρώνει τους σφιγκτήρες και προκαλεί διαστολή στα αγγεία. Μοιράζεται πολλά χαρακτηριστικά με το στοιχείο Γίν, είναι η δραστηριότητα προσανατολισμένη προς τα μέσα, η παθητικότητα, η χαλάρωση, η φροντίδα της θρέψης και της αναγέννησης.
Κατα την κινεζική παραδοσιακή ιατρική, η λεπτή αρμονία του Γίν και του Γιάνγκ εξασφαλίζεται την καλή υγεία και τη ζωτικότητα όλου του ανθρώπινου οργανισμού.
Η σχέση του Γίν και του Γιάνγκ ακολουθεί έναν ρυθμό που μεταβάλλεται συνεχώς. Για παράδειγμα, το μεσημέρι η ενέργεια του Γιάνγκ φτάνει στο αποκορύφωμά της ενώ η ενέργεια του Γιν μόλις αρχίζει να αυξάνεται. Η ενέργεια του Γίν φτάνει στο αποκορύφωμά της τα μεσάνυχτα. Και το πρωί αρχίζει να αυξάνεται το Γιανγκ. Είναι λογικό ότι η ενέργεια του Γίν επικρατεί τη νύχτα, για να έχουμε έναν καλό ύπνο.
Τα άτομα με την ενεργειακή ανεπάρκεια του Γίν συχνά έχουν αϋπνία, μπορούν να ξυπνήσουν στις 3 π.μ. ή 4 π.μ. και δυσκολεύονται να ξανακοιμηθούν. Αργότερα στη διάρκεια της ημέρας αισθάνονται κούραση και αδιαθεσία λόγω της ενεργειακής ανερπάρκειας του Γιάνγκ.
Κάτι παρόμοιο μας επιβεβαιώνει και η δυτική ιατρική, σύμφωνα με την οποία όταν ο οργανισμός δεν μπορεί πλέον να ολοκληρώσει τους κύκλους εγρήγορσης και χαλάρωσης που αποτελούν τη φυσιολογική του λειτουργία, συμβαίνει η αποδιοργάνωση του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Το γεγονός αυτό επιβαρύνει την υγεία, προκαλεί χρόνια φλεγμονή, μας αποσυνδέει από το συναίσθημα, το μυαλό από την καρδιά, στερεί τη δυνατότητα να επικοινωνούμε και να πράττουμε με επίγνωση, διαύγεια και ηρεμία.
Η υπερδραστηριοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και η παράλληλη υποδραστηριοποίηση του παρασυμπαθητικού παρατηρείται σήμερα στην πλειονότητα των ανθρώπων ως αποτέλεσμα διαρκώς αυξανόµενης παγκόσμιας κρίσης που βιώνουμε και της ανασφάλειας που προκαλεί σε όλους μας.
Η κρίση στη οποία βρίσκεται η σημερινή κοινωνία, είναι η κρίση συνειδήσεων των ανθρώπων που την αποτελούν, έλεγε ο Τζίντου Κρισναμούρτι προτείνοντας ένα μοναδικό δρόμο για να βγούμε από αδιέξοδο στο οποίο βρεθήκαμε με το να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας αντί να περιμένουμε ότι όλα θα φτιάξουν δια μαγείας.
Χρειάζεται να αποκτήσουμε την επίγνωση του τι μας συμβαίνει τώρα στο παρόν χωρίς να το κριτικάρουμε. Να παρατηρούμε τι γίνεται μέσα και γύρω μας, τις σωματικές μας αισθήσεις, τα συναισθήματα, τις σκέψεις που βιώνουμε.
Με άλλα λόγια, να αναπτύξουμε ενσυνειδητότητα. Μόνο αν αντιληφθούμε ότι κάτι μέσα μας δεν πάει καλά, μπορούμε να το αλλάξουμε καθώς από τις σκέψεις και τα συναισθηματά μας εξαρτάται η πραγματικότητα την οποία δημιουργούμε.
Και αυτή η εσωτερική αλλαγή αργά ή γρήγορα θα επιφέρει την εξωτερική αλλαγή, γιατί όλα συνδέονται μεταξύ τους, αλληλοεπιδρούν όπως το Γίν και το Γιάνγκ, το αρνητικό και το θετικό, η εισπνοή και η εκπνοή..
Στις αρχαίες μη δυτικές παραδόσεις υπάρχει η πεποίθηση ότι η σωστή αναπνοή μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο για τη διατήρηση της ευζωίας και την απόκτηση της Σοφίας. Πιστεύεται ότι όσο περισσότερη επίγνωση της αναπνοής του μπορεί να έχει κάποιος, τόσο ισχυρότερη είναι η εσωτερική του ζωή.
Στο Ταοϊστικό κείμενο του Zhuangzi αναφέρεται ότι οι συνηθισμένοι άνθρωποι αναπνέουν από το λαιμό τους, αλλά ο σοφός αναπνέει από τις φτέρνες του, δηλαδή, με ολόκληρο το σώμα του.
Το 2018, ο Roderik Gerritsen και ο Guido Band του Πανεπιστημίου του Leiden στις Κάτω Χώρες δημοσίευσαν μια αναλυτική θεωρητική ανασκόπηση που παρουσιάζει ένα ευρύ φάσμα μελετών των αρχαίων θεραπευτικών παραδόσεων και των σύγχρονων επιστημονικών ερευνών που καταδεικνύουν πώς οι βραδύτεροι ρυθμοί της αναπνοής και οι μεγαλύτερες εκπνοές προκαλούν τη τόνωση του πνευμονογαστρικού νεύρου και επομένως του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος οποίο ευθύνεται για την ανθεκτηκότητα και την ανοσία μας.
Με βάση τις τελευταίες έρευνες προτείνεται να της εξάσκιση διαφραγματικής αναπνοής με αναλογία 4:8, δηλαδή, εισπνοές τεσσάρων δευτερολέπτων και εκπνοές οκτώ δευτερολέπτων.
Κατά τη διάρκεια της φάσης εισπνοής να εισπνέετε από τη μύτη. Καθώς χαλαρώνετε το πίσω μέρος των ματιών και γεμίζετε το κάτω διάφραγμα με οξυγόνο σιγά-σιγά μετράτε εως τέσσερα. Στη συνέχεια να εκπνέετε μέσα από μισάνοιχτα χείλη (σαν να φυσάτε τα κεριά σε μια τούρτα γενεθλίων) καθώς σιγά-σιγά μετράτε εως οκτώ.
Κατά τη διάρκεια της εισπνοής ενός αναπνευστικού κύκλου, το συμπαθητικό νευρικό σύστημα διευκολύνει μια σύντομη επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού. Kατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης εκπνοής, προκαλείται η επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού μέσω του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος και η διάυγεια αποκαθίσταται. Μπορείτε να κάνετε αυτή την άσκηση για τόσο όσο χρειάζεστε.
