Πολλοί δεν γνωρίζουν καν τη σημασία του μονοξειδίου του αζώτου για τον οργανισμό. «Όταν ρώτησα τους μαθητές μου, ποιο στοιχείο παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο στο σώμα μας, το 99% απάντησαν ότι είναι το οξυγόνο», παραπονέθηκε ο καθηγητής, διδάκτωρ και ειδικός της ιδιωτικής κλινικής της Βιέννης Ichor Hook. Εν τω μεταξύ, η επιστημονική κοινότητα γνωρίζει τα τελευταία είκοσι χρόνια ότι αυτό το στοχείο είναι το μονοξείδιο του αζώτου. Η καρδιά συνεχίζει να χτυπά ακόμα και αν εμποδίζεται η πρόσβαση στον οξυγόνο. Αλλά χωρίς αυτό το νιτρικό οξείδιο, ο καρδιακός μυς δεν μπορεί να αντλήσει το αίμα και η καρδιά σταματάει.
Το 1992, το περιοδικό Science ονόμασε το μονοξείδιο του αζώτου “μόριο της χρονιάς”. Και το 1998, ο φαρμακολόγος του UCLA Louis J. Ignarro μοιράστηκε ένα βραβείο Νόμπελ Ιατρικής για την αποκάλυψη του ρόλου του μονοξειδίου του αζώτου ως «σηματοδοτικό μόριο στο καρδιαγγειακό σύστημα».
Αρχικά, η ανακάλυψή του μονοξείδιου του αζώτου οδήγησε στη θεραπεία μιας νόσου που χτυπά χιλιάδες νεογέννητα που πάσχουν από έλλειψη οξυγόνου λόγω καρδιακού ελαττώματος. Το 1988, οι ερευνητές είχαν βρει ότι το μονοξείδιο του αζώτου φαίνεται να παίζει ρόλο στη στυτική λειτουργία. Αργότερα, η ικανότητα του αερίου να χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία οδήγησε στην ανάπτυξη του πιο γνωστού χαπιού στον κόσμο, στο φάρμακο Βιάγκρα.
Τώρα στην Κίνα, οι επιστήμονες που αγωνίζονταν κατά της πανδημίας COVID-19 έχουν επικεντρωθεί στη πολύ παλιά διαπίστωση ότι το μονοξείδιο του αζώτου βελτιώνει την οξυγόνωση του αίματος και το Βιάγκρα ξεκίνησε να διερευνάται ως θεραπεία για τη νόσο COVID-19. Όπως και το μονοξείδιο του αζώτου, έτσι και το Βιάγκρα, γνωστό γενικά ως σιλντεναφίλη (sildenafil), διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία. Οι Κινέζοι επιστήμονες που το ερευνούν πιστεύουν ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στο άνοιγμα των μικροσκοπικών αγγείων που μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονες, επιτρέποντας στους ασθενείς να ξεπεράσουν την αναπνευστική δυσφορία που συμβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις της νόσου.
Μια άλλη ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Δρ. Ο Feixiong Cheng στην κλινική του Κλίβελαντ ανέπτυξε μια υπολογιστική μέθοδο για τον εντοπισμό εγκεκριμένων από τον FDA φαρμάκων που μπορεί να είναι αποτελεσματικά κατά τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Τα αποτελέσματα εμφανίστηκαν στο Nature Aging στις 6 Δεκεμβρίου 2021. Μετά από εξέταση των 66 φαρμάκων, το κορυφαίο υποψήφιο ήταν το μονοξείδιο του αζώτου ή η σιλντεναφίλη (sildenafil), φάρμακό γνωστό με τα εμπορικά ονόματα ως Viagra και Revatio. Τα ευρήματα υποστηρίζουν την περαιτέρω διερεύνηση της σιλντεναφίλης ως πιθανής θεραπείας για τη νόσο του Alzheimer.
Η κύρια πηγή του μονοξείδιου του αζώτου (ΝΟ) στη φύση είναι οι ηλεκτρικές κενώσεις των κεραυνών κατά τη διάρκεια καταιγίδων. Έτσι εισέρχεται στο έδαφος και παίζει βασικό ρόλο στη σύνθεση αμινοξέων και πρωτεϊνών σε όλες τις οργανικές ουσίες και σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς.
Στο ανθρώπινο σώμα το ΝΟ, παράγεται από αμινοξύ L-αργινίνη και ως μόριο σηματοδότησης ελέγχει τόσο τις ενδοκυτταρικές όσο και τις διακυτταρικές διεργασίες σε ένα ζωντανό κύτταρο. Είναι υπεύθυνο για τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων και οξυγόνωση του αίματος. Όταν η φλεγμονή, το εμφύσημα ή η κυστική ίνωση προσβάλλει τους πνεύμονες, τα μεγάλα αιμοφόρα αγγεία και τα μικροσκοπικά τριχοειδή οξυγόνο συστέλλονται. Το εισπνεόμενο μονοξείδιο του αζώτου χαλαρώνει αυτά τα αγγεία, αυξάνοντας τη μεταφορά οξυγόνου στο αίμα και διευκολύνοντας το φόρτο εργασίας της καρδιάς. Επιπλέον, το ΝΟ δρα ως νευριοδιβιβαστής και μεταφέρει πληροφορίες μεταξύ των κυττάρων, συμμετέχει σε βιολογικές διεργασίες συμπεριλαμβανομένου της ανοσίας, της ρύθμισης αρτηριακής πίεσης, των λειτουργιών του εγκεφάλου, των νεύρων, της στύσης, του μεταβολισμού, της νεφρικής λειτουργίας.
Σύμφωνα με τους γιατρούς, το μονοξείδιο του αζώτου προστατεύει τον οργανισμό από την υποξία και τις εκφυλιστικές διαταραχές, επηρεάζει θετικά τη μακροπρόθεσμη μνήμη, τη σκέψη,τη διάθεση, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, επιτρέποντάς του να καταπολεμά τους ιούς, τα βακτήρια, ακόμη και τον καρκίνο.
Οι γυναίκες μετά τα πενήντα έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρδιαγγειακά προβλήματα από τους άνδρες. Το θέμα είναι ότι πριν από την εμμηνόπαυση, το επίπεδο των οιστρογόνων στις γυναίκες είναι πολύ υψηλό – χάρη σε αυτό, η ποσότητα του μονοξειδίου του αζώτου στο σώμα είναι επίσης αρκετά μεγάλη. Ωστόσο, μετά την εμμηνόπαυση και την απότομη πτώση του επιπέδου των γυναικείων ορμονών, μειώνεται και το επίπεδο μονοξειδίου του αζώτου. Γι’ αυτό απαιτείται από τις γυναίκες να παρακολουθούν την ποσότητα του στο αίμα από νωρίς.
Ένα αμινοξύ, απαραίτητο για τη σύνθεση του μονοξείδιου του αζώτου στον οργανισμό είναι η L-αργινίνη. Οι κολοκυθόσποροι και ξηροί καρποί περιέχουν πολύ L-αργινίνη. Η καθημερινή χρήση αυτών των τροφών βελτιώνει τη μνήμη, βοηθά στον καθαρισμό των αιμοφόρων αγγείων, συμβάλλει στην βελτίωση τόσο της αερόβιας όσο και της αναερόβιας αθλητικής επίδοσης, την ρύθμιση του σακχάρου και στη μείωση του κινδύνου για ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2. Η ημερήσια ανάγκη σε πρόσληψη L-αργινίνης από τις τροφές είναι 3 – 6 g.
Τροφές με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε L-αργινίνη στα 100 g:
Σπόροι κολοκύθας – 3.049 mg
Φιστίκια 2975 mg
Κουκουνάρι 2413 mg
Φουντούκι 2300 mg
Καρύδι 2278 mg
Αμύγδαλα 2190 mg
Σπόροι Chia 2143 mg
Κάσιους 2123 mg
Φακές 2050 mg
Φιστίκια Αιγίνης 2012 mg
Λιναρόσποροι 1925 mg
Σουσάμι 1900 mg
Ηλιόσποροι 1785 mg
Τυρί “Παρμεζάνα” 1315 mg
Τυρί από αγελαδινό γάλα 1220 mg
Κρόκος αυγού 1160 mg
Φαγόπυρο 1120 mg
Φασόλια 1120 mg
Νιφάδες βρώμης 820 mg
Για την τόνωση της παραγωγής μονοξειδίου του αζώτου, είναι απαραίτητο να διατηρηθούν φυσιολογικά επίπεδα ασβεστίου στον οργανισμό (500 mg ημερησίως). Αυτό, με τη σειρά του, απαιτεί βιταμίνες D3 + K2. Η ημερήσια απαίτηση σε βιταμίνη D3, η οποία βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα ψάρια, είναι περίπου 600 IU. Η βιταμίνη Κ2 (η απαιτούμενη ημερήσια ποσότητα 100-200 mcg) ελέγχει την παραγωγή ασβεστίου και εμποδίζει την εναπόθεσή του στα νεφρά με τη μορφή λίθων.
Μπορείτε να παίρνετε L-αργινίνη με τη μορφή συμπληρωμάτων καθώς έχει χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια σε κλινικές δοκιμές μέχρι και τρεις μήνες. Εάν ληφθεί ως συμπλήρωμα, η δόση έως 1200 mg ανά ημέρα έχει αποδειχθεί ότι είναι χρήσιμη. Η L- αργινίνη μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα που μειώνουν την αρτηριακή πίεση. Μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα για λειτουργία της καρδιάς και τα φάρμακα όπως το Viagra. Οι έγκυες γυναίκες και οι γυναίκες που θηλάζουν δεν πρέπει να παίρνουν συμπληρώματα χωρίς να μιλήσουν πρώτα με το γιατρό τους.
Η εξασθενημένη παραγωγή του μονοξείδιου του αζώτου (ΝΟ) που συμβαίνει με την πάροδο του χρόνου, εμπλέκεται στην παθογένεση διαφόρων ασθενειών όπως υπέρταση, αρτηριοσκλήρωση, προεκλαμψία, σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία, καρδιακή ανεπάρκεια, στυτική δυσλειτουργία, ημικρανία και γεροντική άνοια. Σταδιακά, οι αρτηρίες παύουν να μεταφέρουν αρκετό οξυγόνο, κατακλύζονται από τις πλάκες χοληστερίνης, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο για την καρδιακή προσβολή ή το εγκεφαλικό. Για να μην συμβεί αυτό, μπορούμε να διατηρούμε την αγγειακή μας υγεία αυξάνοντας την πρόσληψη τροφών και αμινοξέων που βοηθούν στην δημιουργία του μονοξείδιου του αζώτου.
Μπορείτε να ενεργοποιήσετε την παραγωγή μονοξειδίου του αζώτου με τη βοήθεια της διατροφής. Τα πράσινα λαχανικά, ο κουρκουμάς, το τζίνζερ, το Γκίνγκο μπιλόμπα (Ginkgo biloba) και η Ροδιόλα είναι τα βότανα που συμμετέχουν στην καλύτερη παραγωγή του NO.
